Gminna Rada Seniorów

Wyzwanie

Nałęczów to jedno z najsłynniejszych uzdrowisk w Polsce, od blisko 200 lat specjalizujące się w leczeniu chorób serca i układu krążenia. W końcu XIX wieku szczególnie upodobali je sobie pisarze tej rangi, co Henryk Sienkiewicz, Bolesław Prus, Stefan Żeromski (dwaj ostatni mają tu swoje muzea). Wśród mieszkańców wyraźną grupą stanowią seniorki i seniorzy (28% według danych GUS z 2020 roku), ale dotąd nie mieli swojej faktycznie funkcjonującej reprezentacji na szczeblu gminnym.

— Pewnego dnia, gdy buszowałam po internecie, natknęłam się na informację o radach seniorów. Skończyłam już 60 lat i poczułam, że to coś dla mnie — mówi Dorota Strzyżyńska, wiceprezeska Fundacji Sztuka i Dom. Gdy z pomysłem powołania rady poszła do burmistrza Wiesława Pardyki, usłyszała, że Gminna Rada Seniorów istnieje. Została powołana uchwałą Rady Miejskiej 28 stycznia 2020 roku, ale z racji pandemii nie było wyborów.

Strzyżyńska natychmiast zorganizowała wybory – był 2023 rok. Zgłosiło się dwunastu chętnych – dziesięcioro mieszkających w samym Nałęczowie, kolejne dwie osoby w okolicznych wsiach. Taki skład nie zgadzał się ze statutem Rady, według którego nie mniej niż sześć osób ma mieszkać w Nałęczowie, a drugie tyle na obszarach wiejskich gmin w okolicy. Rada może mieć od dwunastu do piętnastu członków w wieku co najmniej 60 lat. W efekcie nie udało się powołać Gminnej Rady Seniorów, a przewodniczący Rady Miejskiej ogłosił, ze kolejne wybory odbędą się za rok. — To nie była porażka. Wyciągnęłam wnioski i postanowiłam, że spróbujemy w następnym roku — wspomina Dorota Strzyżyńska.

Działanie

Wyniki wyborów do Gminnej Rady Seniorów z 2023 roku jasno pokazały, gdzie leży problem. Chętnych z miasta do zasiadania w Radzie nie brakowało, ale z terenów wiejskich już tak, a statut wyraźnie wskazuje na potrzebę równowagi reprezentacji. Aby rozwiązać problem, członkowie Fundacji Sztuka i Dom zgłosili się do akcji Masz Głos. Domyślali się, że seniorki i seniorzy z okolicy są raczej niedoinformowani, czym jest rada seniorów i po co jest. Na to wskazywały ich własne badania, które Dorota Strzyżyńska zrobiła w czasie pierwszych nieudanych wyborów do Rady. Przeprowadziła wówczas diagnozę lokalną – wywiady i spotkania warsztatowe – w gronie trzydziestu osób: aktywnych seniorów i seniorek, sołtysów i sołtysek oraz reprezentantów organizacji, które działają na rzecz seniorów. Zapytała ich o bariery przeszkadzające im angażować się w życie lokalne. — Diagnoza wykazała, że wiele osób nie wie, że może istnieć takie ciało doradcze w gminie jak Rada Seniorów i że nie czuje się zmotywowanych do uczestnictwa w niej — mówi Dorota Strzyżyńska. Za kluczowe uznała dotarcie z informacją o tej formie aktywności do seniorek i seniorów, a następnie przekonanie ich do pracy w Radzie. Szczegółowy plan działania powstał podczas warsztatów wojewódzkich otwierających akcję Masz Głos w edycji 2024. Najważniejszym punktem była współpraca z samorządem lokalnym.

Rola władz gminy

Z osobami, które kandydowały do Rady Seniorów w 2023 roku, Dorota Strzyżyńska poszła do burmistrza. — Pytałam go, jak mogę poinformować seniorów i seniorki o wyborach do Rady i kiedy mogę to zrobić, a nie, czy mogę. Bo jako obywatelka wiem, że mogę działać — wspomina Strzyżyńska. Wspólnie zaplanowali termin wyborów do Rady Seniorów w 2024 roku i harmonogram przygotowań. Uzgodnili też, że najlepszym sposobem zachęcenia do kandydowania będą zebrania sołeckie. Wybory miały się odbyć we wrześniu, czyli w tym samym momencie, gdy w gminach zbierały się rady sołeckie, aby rozmawiać na temat podziału funduszu sołeckiego. — Wspólnie uznaliśmy, że te zebrania to najlepsza okazja do informowania o wyborach do Rady Seniorów — mówi Anna Krzesińska, sekretarz gminy

W każdym takim zebraniu sołeckim uczestniczyli przedstawiciele władz gminy: burmistrz, zastępca burmistrza lub sekretarz. Między 12 a 27 września odbyło się dziewiętnaście zebrań. Uczestnicy dowiadywali się, że właśnie trwają wybory do Rady Seniorów i jakie kompetencje ma ten organ. Do dyspozycji był wydrukowany statut Rady Seniorów, a nawet karta zgłoszeń, więc bywało, że już podczas spotkania zgłaszały się osoby chętne do działania w Radzie.— Ja dodatkowo działałam jeszcze inaczej. Przy każdej nadarzającej się okazji, gdy widziałam osoby 60+, podchodziłam, znałam ludzi czy nie, i pytałam: a może chciałabyś dołączyć do Rady Seniorów? — mówi Dorota Strzyżyńska. Wykorzystywała też swoje profile w mediach społecznościowych — Dużo mnie to kosztowało energii, ale nawet się nagrywałam. Po jakimś czasie patrzę: 500 wyświetleń! Może więc ktoś to jednak obejrzał i powie w rodzinie, że powstaje taka rada i że warto się zgłosić.

Ostatnie spotkanie informacyjne, które miało charakter podsumowujący, odbyło się we wrześniu w Nałęczowskim Ośrodku Kultury. Dorota wówczas mówiła  — Rada seniorów to nie jest kolejny klub seniora. To ciężka praca i współpraca z Radą Miasta przy ważnych zadaniach.

Współpraca z lokalną społecznością

W całej historii przebija się zaangażowanie przede wszystkim Doroty Strzyżyńskiej, ale w działaniu wsparli ją również seniorki i seniorzy kandydujący w 2023 roku. Wiceprezeska Fundacji Sztuka i Dom podkreśla też, jak była przyjmowana przez mieszkańców, z którymi miała kontakt na zebraniach sołeckich. — Nigdy nie spotkałam się z negatywnym odbiorem i pytaniami, po co to robisz. Ludzie mówili o swoich odczuciach, że nie są pewni, czy włączenie się w radę coś da, czy to coś zmieni. Czasami mówili o różnych przeszkodach utrudniających im zaangażowanie się. Zawsze proponowałam, że jeśli jest jakiś problem, to teraz możemy się zastanowić nad jego rozwiązaniem wspólnie — wspomina.

Wybory do Gminnej Rady Seniorów odbywały się między 6 września a 1 października 2024 roku. Zgłosiło się siedemnaście osób, dwa zgłoszenia odpadły z powodów formalnych. Według Statutu Rady Seniorów może mieć ona maksymalnie piętnastu członków, więc wszystkie zgłoszone poprawnie osoby weszły do Rady. Pięć osób z tego grona kandydowało w 2023 roku.

— O Radzie Seniorów usłyszałam po raz pierwszy na zebraniu wiejskim. Wszyscy powiedzieli, żebym się zgłosiła, bo najlepiej będę reprezentowała ich interesy. Poczułam się taka doceniona  — mówi Bożena Kruk, mieszkanka Piotrowic, która zgłosiła się do Rady.

Zmiana

Nałęczów ma faktycznie funkcjonującą Gminną Radę Seniorów. Przewodniczącą została Dorota Strzyżyńska, która na pierwszym posiedzeniu przedstawiła wyzwania stojące przed tym gronem, ale i możliwości, jakie ono ma, aby tworzyć lepsze warunki życia dla seniorów. W pierwszej kolejności Rada chce zająć się: dostępnością przestrzeni miejskiej oraz wydarzeń kulturalnych dla seniorów i seniorek, promocją zdrowia, kwestią przemocy wobec osób starszych. Obiecuje dbać o to, aby informacje na temat pracy Rady Seniorów były starannie przekazywane wszystkim mieszkańcom i mieszkankom gminy Nałęczów.

Finaliści nagrody Super Samorząd 2024

Fundacja Sztuka i Dom i władze gminy Nałęczów zostali finalistami nagrody Super Samorząd 2024 za wznowienie działań Gminnej Rady Seniorów.

—

Fundacja Sztuka i Dom – organizacja społeczna w Nałęczowie, stworzona w 2022 roku przez Zbigniewa i Dorotę Strzyżyńskich. Zajmuje się upowszechnianiem sztuki, kultury, edukacji i partycypacji społecznej.