Pomiń menu

Bez barier

Bez barier

Wyzwanie

Początkowe scenariusze działania OKR Kids zakładały funkcjonowanie grupy jedynie na Facebooku jako grona wsparcia dla rodziców dzieci z niepełnosprawnościami i orzeczeniami o wczesnym wspomaganiu rozwoju (WWR)[1], na co dzień związanych z Publicznym Przedszkolem Nr 2 z Oddziałami Integracyjnymi w Krapkowicach. Potrzebowali wymieniać się informacjami na temat lokalnych programów pomocy, usługi asystenta osobistego, opieki wytchnieniowej, specjalistycznych usług opiekuńczych, diagnoz w powiatowej poradni psychologiczno-pedagogicznej, o możliwościach terapii. Urzędy i placówki typu Ośrodek Pomocy Społecznej czy Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie słabo komunikowały te kwestie. Szybko jednak spotkania online przeniosły się do przestrzeni realnej, bo rodzice i tak mieli kontakt ze sobą chociażby przy odbieraniu dzieci z Przedszkola. To właśnie ta placówka bezpłatnie użyczała im sal na spotkania, a jeśli chcieli zrobić je gdzieś indziej, np. z okazji mikołajek, wszystko opłacali sami.

Podczas pierwszych wspólnych mikołajek uznaliśmy, że jest wiele spraw do zrobienia na terenie gminy Krapkowice i powiatu krapkowickiego, które mogą polepszyć nasze życie. Ciąg dalszy tej „burzy mózgów” odbył się na Facebooku. Do dyskusji włączyli się rodzice dzieci z niepełnosprawnościami z publicznej podstawówki z oddziałami integracyjnymi i z Zespołu Szkół Specjalnych. Uznaliśmy, że najlepiej będzie zebrać te wszystkie potrzeby, pomysły i postulaty w jedną spójną koncepcję zmian — mówi Dawid Zieliński, lider grupy OKR Kids.

Postulaty zostały opublikowane na stronie internetowej grupy (postulaty na terenie gminy, postulaty na terenie powiatu).

Działanie

Żeby zacząć załatwiać poszczególne wyzwania, doradziłem grupie kontakt z burmistrzem i starostą. Chciałem, aby OKR Kids budowało sobie pozycję reprezentanta potrzeb rodzin z dziećmi z niepełnosprawnościami wobec władz lokalnych. Inaczej trudno być znaczącym partnerem rozmów mówi Grzegorz Wójkowski, koordynator akcji Masz Głos ze Stowarzyszenia Aktywności Obywatelskiej Bona Fides, który wspierał grupę w działaniu.

Grupa nie chciała od razu wręczać władzy całej listy postulatów, bo wyglądałoby to na gest roszczeniowy. Wolała metodycznie krok po kroku budować relacje z placówkami i instytucjami władnymi załatwiać poszczególne sprawy. Z przedstawicielami Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie rozmawiała m.in. o możliwości wsparcia rodziców w ramach dostępnych programów opieki wytchnieniowej i asystencji osobistej. Jeszcze przed przystąpieniem do akcji Masz Głos omówiła z dyrektorką Publicznego Przedszkola Nr 2 – Ewą Dziargas-Węgrzyn potrzebę remontu i doposażenia dwóch dodatkowych sal na zajęcia w małej grupie dla dzieci z orzeczeniami o wczesnym wspomaganiu rozwoju (WWR) i wydłużenia tych zajęć z godziny do dwóch dziennie. Po feriach zimowych już można było skorzystać z odnowionych sal. Koszt pokryła gmina (ok. 300 tys.) jako organ prowadzący placówkę.

Rola burmistrza i starosty

Okazją do negocjacji kolejnych zmian była uroczystość otwarcia odnowionych sal. Burmistrz Krapkowic – Andrzej Kasiura – otrzymał wówczas list intencyjny w sprawie potrzeby współpracy w kwestii likwidowania barier dla rodzin z dziećmi z niepełnosprawnościami. List zawierał postulaty m.in. włączenia Ośrodka Pomocy Społecznej w Krapkowicach do rządowych programów opieki wytchnieniowej i asystencji osobistej[2] (gmina dotychczas ich nie realizowała), utworzenia przy Przedszkolu Nr 2 miejsca parkingowego dla aut dowożących dzieci z niepełnosprawnościami, wybudowania placu zabaw z dostosowaniem, organizowania seansów kinowych przyjaznych sensorycznie i dostępnych wydarzeń kulturalnych, sportowych, a także basenu dla rodzin z dziećmi z niepełnosprawnościami. Burmistrz zaprosił reprezentantów OKR Kids na kolejne spotkanie. Odbyło się ono miesiąc później i dotyczyło rozwoju placówek przedszkolnych i szkolnych pod kątem dostępu i potrzeb uczniów z niepełnosprawnościami. Niedługo trzeba było czekać na efekty:

  • pod koniec kwietnia w Krapkowickim Domu Kultury zaczęły się odbywać seanse kina przyjaznego sensorycznie,
  • między marcem a wrześniem powstał przy Przedszkolu Nr 2 plac zabaw dostosowany do potrzeb dzieci z niepełnosprawnością ze specjalnym chodnikiem i podjazdem (koszt to 150 tys. zł, pokryty przez Gminę),
  • we wrześniu Gmina uruchomiła projekt „Zajęcia indywidualne i/lub grupowe dla dzieci i/lub młodzieży i/lub osób dorosłych z niepełnosprawnością”, w ramach którego odbyły się: spotkania integracyjne dla rodzin dzieci z niepełnosprawnościami, zajęcia sensoplastyki, wizyta w ZOO w Opolu, hipoterapia, wyjście do kina, muzykoterapia i dogoterapia, zajęcia na basenie. Wartość programu to 45 tys. zł. To, że w tak krótkim czasie udało się taki projekt wdrożyć, jest wynikiem działań grupy OKR Kids w związku z wyborami samorządowymi, kiedy przekonywała kandydatów do zajęcia się tematem sytuacji dzieci z niepełnosprawnością i ich rodzin. We wrześniu urząd zadeklarował chęć przystąpienia do realizacji zadania publicznego pt. „Zajęcia indywidualne i/lub grupowe dla dzieci i/lub młodzieży i/lub osób dorosłych z niepełnosprawnością”, finansowanego ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, realizowanego przez Opolskie Centrum Demokracji Lokalnej FRDL w Opolu,
  • w czerwcu Gmina pozyskała 994 tys. zł z konkursu programu „Nie-Sami-Dzielni – rozwój usług społecznych oraz wspierających osoby niesamodzielne – III edycja” na budowę obiektu, w którym będzie mieszkanie wspomagane dla trzech osób, na wsparcie opiekuna mieszkania i terapeuty; realizacja ma nastąpić do 2026 roku,
  • we wrześniu Gmina Krapkowice zawarła porozumienie z Zakładem Aktywności Zawodowej „Różnosprawni” w Kędzierzynie-Koźlu (25 km od Krapkowic), aby od stycznia 2025 roku podczas rekrutacji do pracy uwzględniał kandydatów i kandydatki z Krapkowic.

Grupa OKR Kids równolegle prowadziła rozmowy ze starostą krapkowickim, bo to on decyduje m.in. w kwestii Zespołu Szkół Specjalnych. Szkoła nie była w stanie obsłużyć takiej liczby uczniów, jaka potrzebuje korzystać z jej oferty, a obiekt jest pod nadzorem konserwatorskim i trudno byłoby go przebudować czy zmodernizować. Rodzice zgłosili też potrzebę wyznaczenia w powiatowej komisji orzekającej o niepełnosprawności koordynatora, który pomagałby im w staraniu się o np. dofinansowanie do sprzętu do rehabilitacji, terapii czy pomocy psychologicznej. Rozmowy ze starostą przyniosły kilka istotnych zmian:

  • w wyniku porozumienia starosty z burmistrzem gminna Szkoła Podstawowa Nr 1, wygaszająca działalność, udostępniła Zespołowi Szkół Specjalnych sale na zajęcia dla klas pierwszych. Lekcje odbywają się tutaj od września 2024 roku,
  • w listopadzie na zaproszenie Warsztatu Terapii Zajęciowej w Krapkowicach odbyło się spotkanie z przedstawicielami ZAZ „Różnosprawni”, w którym uczestniczyli też pracownicy Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie, Środowiskowego Domu Samopomocy w Krapkowicach i osoby z niepełnosprawnościami zainteresowane skorzystaniem z rekrutacji, którą będzie prowadzić ZAZ „Różnosprawni”,
  • przystąpienie do rządowych programów opieki wytchnieniowej i asystencji osobistej. W jednym z nich powiat aktualnie prowadzi nabór.

Współpraca z lokalną społecznością

To było niesamowite uczucie, kiedy po raz pierwszy mogłam zrobić coś dla siebie, wiedząc, że moje dziecko jest pod dobrą opieką — mówi Katarzyna Zerman, matka jednego z dzieci, która wzięła udział w spotkaniu integracyjnym grupy OKR Kids. W końcu mogła na chwilę oderwać się od codziennych obowiązków opiekuńczych. To nieczęsta sytuacja w życiu osób obciążonych opieką osobą bliską. Z ogólnopolskich badań wynika, że 60% matek dzieci z niepełnosprawnościami odczuwa silne objawy lęku, a 24% doświadcza depresji[3]. Dlatego tak ważny jest fakt, że grupa ORK Kids zaangażowała do swoich działań blisko pięćdziesiąt rodzin i prawie sto osób, wśród których są terapeuci, nauczyciele wychowania przedszkolnego i szkolnego. Jeśli uda się pomóc rodzicom dzieci z niepełnosprawnościami na starcie, nie wydarzy się wiele złych rzeczy typu frustracja, bezsilność, depresja, poczucie odosobnienia, brak sił, brak pieniędzy, a czasami nawet rozpad rodziny mówi Dawid Zieliński.

Zmiana

Krapkowice pokazują, że nie trzeba wielkiego miasta, aby sprawnie działała sieć wsparcia dla rodziców osób z niepełnosprawnościami. Dzięki solidarnemu działaniu doprowadzili do zmian infrastrukturalnych, w ofercie edukacyjnej i kulturalnej gminy, aby była wraz z powiatem dobrym miejscem do życia dla wszystkich. — Z tak szybkim załatwieniem tak wielu spraw jak w Krapkowicach spotkałem się już nie pierwszy raz. Po prostu osoby zajmujące stanowiska urzędnicze, które nie mają w rodzinie osoby z niepełnosprawnością, nie mają najczęściej wiedzy, z jakimi problemami borykają się osoby z niepełnosprawnościami i ich rodziny. Szczęściem osób skupionych wokół OKR Kids było to, że natrafili zarówno w gminie, jak i w powiecie na wrażliwych urzędników. Gdy urzędnicy poznali problemy i potrzeby rodzin, natychmiast zabrali się do pracy — tłumaczy Grzegorz Wójkowski.

Laureaci nagrody Super Samorząd 2024

OKR Kids, władze Krapkowic i powiatu krapkowickiego zostali laureatami nagrody Super Samorząd 2024. Jury doceniło grupę rodziców dzieci z niepełnosprawnościami z Krapkowic i władze gminy oraz powiatu za umiejętność prowadzenia dialogu mającego na celu likwidację barier architektonicznych, edukacyjnych i kulturalnych w najbliższym otoczeniu. Efekty tego działania i decyzje władz były szybkie i znaczące, co pokazuje, że skutecznym sposobem sprawowania władzy, tak na poziomie lokalnym, jak i centralnym, jest dialog i reagowanie na realne potrzeby konkretnych grup społecznych. Inicjatywa z Krapkowic udowadnia też, że zwracanie uwagi na potrzeby osób z niepełnosprawnościami poprawia jakość działania całej wspólnoty lokalnej, poprawia działanie całego państwa.

[1] WWR to skrót od orzeczenia o wczesnego wspomagania rozwoju.

[2] Chodzi o rządowe programy: „Opieka wytchnieniowa” dla Jednostek Samorządu Terytorialnego (edycja 2024) i Asystent osobisty osoby z niepełnosprawnością dla Jednostek Samorządu Terytorialnego – edycja 2025, których finalnym beneficjentem są rodziny osób z niepełnosprawnością, ale o środki z Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej.

[3] E. Sowa, E. Włodarczyk, Doświadczenie macierzyństwa przez kobiety mające dzieci z niepełnosprawnością, Wydawnictwo Naukowe UAM, 2017. Źródło: https://repozytorium.amu.edu.pl/items/483f5e52-15ce-4f1b-a2ab-af2e42b64870 [dostęp 13.12.2024 r.]

OKR Kids (akronim od nazwy powiatu, zarazem skrót na tablicach rejestracyjnych pojazdów) – grupa wsparcia dla rodzin z dziećmi i młodzieżą z niepełnosprawnościami założona w Krapkowicach w 2023 roku przez Dawida i Annę Zielińskich, rodziców Jakuba z zespołem genetycznym Cri du Chat. Przed zawiązaniem grupy zorganizowali wraz z genetykiem prof. Robertem Śmiglem ogólnopolski zjazd rodzin z chorobami rzadkimi (Cri du Chat, Syngap 1, Dyrk 1a). Wydarzenie trwało trzy dni, odbywało się na Górze św. Anny na Opolszczyźnie i ściągnęło ponad 150 osób z całej Polski, w tym specjalistów genetyki i terapeutów. To wtedy zawiązały się pierwsze kontakty i znajomości, które sprawiły, że dziś grupa skupia ponad sto osób. Łączy je dążenie do poprawy jakości życia rodzin z dziećmi i młodzieżą z niepełnosprawnościami, mieszkających w gminie Krapkowice i powiecie krapkowickim.