Pomiń menu

Pierwszy ogród społeczny w mieście róż

Pierwszy ogród społeczny w mieście róż

Wyzwanie

Kutno promuje się jako „Miasto Róż”. Różana tradycja sięga tutaj początku XX wieku, kiedy w mieście powstały pierwsze hodowle tych kwiatów i zupełnie nowe odmiany gatunków, w tym róża „Kutno”. Od blisko pięćdziesięciu lat w Kutnie odbywa się największa w kraju impreza „królowej kwiatów” – Święto Róży. Jednak trzy lata temu o mieście zrobiło się głośno w kontekście sprawy przeczącej wizerunkowi regionu dbającego o przyrodę. Dotyczyła ona kontrowersyjnej rewitalizacji głównego rynku, którego powierzchnię pokryły betonowe płyty. Żeby zrealizować taką inwestycję, trzeba było wyciąć część drzew przy Placu Wolności. Inwestycję skrytykował popularny aktywista miejski Jan Śpiewak, a Hanna Zdanowska, prezydentka Łodzi, powiedziała, że „nie zrobi Kutna z Łodzi”, gdy zaczynała rewitalizację u siebie. Z perspektywy jednego z mieszkańców Kutna – Kacpra Stosia, doktoranta Wydziału Prawa Uniwersytetu Łódzkiego i społecznika, tego rodzaju opinie były niesprawiedliwe. — W Kutnie dzieją się też takie rzeczy, jak rozbrukowywanie ciągów chodników i zastępowanie bruku nasadzeniami bylin i trawników, niekoszenie traw i łąk, czy akcja „1000 róż dla Kutna” — mówi. Uznał, że trzeba zawalczyć z „łatką” Kutna jako miasta betonu. W jaki sposób?

Pomysł nasunął mu się podczas oglądania jednego z programów Roberta Makłowicza, który znany koneser kulinariów realizował w ogrodzie społecznym w Poznaniu. — Świetny pomysł — stwierdził Kacper Stoś. Skonfrontował to, co zobaczył w programie, z innymi większymi miastami typu Gdańsk, Kraków i Warszawa, w których też funkcjonują ogrody społeczne. Jego uwagę zwróciły te nastawione na hodowlę roślin jadalnych, niekiedy oddawanych na cele dobroczynne. Do rozmowy na temat swojego pomysłu wciągnął znajomych i jedynie utwierdził się w przekonaniu, że w Kutnie brakuje miejsca angażującego mieszkańców do wspólnych działań i promującego postawy proekologiczne. Z tym zgłosił się do akcji Masz Głos.

Działanie

Koordynatorzy akcji Masz Głos musieli najpierw przekonać Kacpra Stosia do działania w grupie, a nie jako „samotny wilk”. Okazją do rozszerzenia kręgu było poszukiwanie miejsca, w którym mógłby powstać ogród. Kacper spotkał się m.in. z członkami Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Kutnowskiej, Stowarzyszenia Pokolenia czy Uniwersytetu Trzeciego Wieku, które od dawna regularnie działają w Kutnie. Zasugerowali mu tereny nad rzeką Ochnią i okolice Dworca jako reprezentatywnej lokalizacji. Jednak żaden z pomysłów nie chwytał za serce. Podczas innego spotkania padł pomysł nieuporządkowanego pasa zieleni wzdłuż chodnika przy I Liceum Ogólnokształcącym im. Gen. Jana Henryka Dąbrowskiego, który aż prosił się o zagospodarowanie. Trzeba było przekonać dyrekcję szkoły do pomysłu, co nie wydawało się trudne, bo akurat planowała zgłosić ten teren do budżetu obywatelskiego i stworzyć przy nim skwer dla uczniów i mieszkańców. Dyrektor Edyta Gustowska już na pierwszym spotkaniu z Kacprem Stosiem stwierdziła, że to świetny pomysł.

Rola władz lokalnych

Po wybraniu lokalizacji Kacper Stoś skierował kroki do radnych: Roberta Małachowskiego i Andrzeja Michałkiewicza, aby sprawdzić, czy jego pomysł może liczyć na aprobatę władz. Reakcja radnych była bardzo pozytywna, bo ogród społeczny dobrze wpisywał się w strategię zazieleniania miasta. Podobnie zareagował prezydent Kutna – Mariusz Sikora i  wiceprezydent Zbigniew Wdowiak, który na wieść, że pomysł Kacpra łączy trzy programy: akcję Masz Głos, mikrogrant miejski i budżet obywatelski, powiedział — Jest to nie tylko ciekawy projekt, ale i bardzo sprytny.

W sprawie lokalizacji prezydent polecił skontaktować się bezpośrednio z Wydziałem Ochrony Środowiska i Zieleni Miejskiej, który musiał ją zaopiniować. Jednak przed tym naczelnik Jarosław Makowski musiał rozwiązać kwestię formalną związaną z tym, że Kacper Stoś miał już mikrogrant[1] z miasta na założenie ogrodu, ale teren przy szkole należy do I Liceum, a organem zarządzającym placówką jest Starostwo Powiatowe w Kutnie. — Wtedy w Biurze nastąpił chwilowy stan zawieszenia. Musiałem uzbroić się w cierpliwość. Na szczęście przyszła pozytywna odpowiedź odnośnie możliwości realizacji mikrograntu na terenie szkoły średniej. Mogliśmy ruszać z przygotowaniami ogrodu — wspomina Kacper. Kulisy sytuacji wyjaśnia Agnieszka Trzaska, koordynatorka akcji Masz Głos z Pracowni Zrównoważonego Rozwoju — Naczelnik widząc, że inicjatywa Kacpra łączy się z projektem z budżetu obywatelskiego, który dotyczy tego samego terenu i do którego już wcześniej została załączona zgoda właściciela terenu, czyli Starostwa, na realizację ogrodu, mógł oprzeć się na ustnych ustaleniach, dotyczących zgody na realizację zadania, z prezydentem miasta, który przyznał mikrogrant. Formalnie Urząd Miasta podpisze w styczniu 2025 roku umowę ze Starostwem Powiatowym o użyczenie gruntu na potrzebę inwestycji.

Współpraca z lokalną społecznością

Gdy we wrześniu grupa skupiona wokół Kacpra Stosia otrzymała pieniądze z miejskiego grantu (z najwyższą lokatą na liście spośród trzydziestu ośmiu zgłoszonych projektów), można było kupować rośliny. Musiały to być gatunki wieloletnie, łatwo zimujące, gdyż sadzenie roślin miało odbyć się w drugiej połowie października, a uroczyste otwarcie ogrodu w listopadzie. W prace przy zakładaniu ogrodu społecznego zaangażowała się przede wszystkim młodzież z I Liceum Ogólnokształcącego im Gen. J.H. Dąbrowskiego. Brała udział zarówno w pracach projektowych (przygotowała wizualizacje aranżacji donic ogrodowych), jak i ziemno-nasadzeniowych. To drugie robiła w czasie wolnym po lekcjach. Do ustawienia ławek, pergoli i donic, wypełnienia ich podłożem i wsadzenia roślin trzeba było pracy trzydziestu osób. Sadzonki przynosili też mieszkańcy okolic ul. Dąbrowskiego.

Uroczyste otwarcie ogrodu odbyło się 7 listopada 2024 roku z udziałem uczniów i uczennic I Liceum, okolicznych mieszkańców, przedstawicieli Stowarzyszenia Pokolenia, Uniwersytetu Trzeciego Wieku, Związku Harcerstwa Polskiego, Rady Seniorów, władz szkoły, miasta i powiatu. Prezydent Mariusz Sikora przeciął symboliczną wstęgę. — Co prawda nie jestem absolwentem Dąbrowszczaka, ale jestem otwarty na ciekawe inicjatywy. (…) Ten ogród to świetna forma połączenia dwóch elementów. Po pierwsze dbania o nasze miasto, a po drugie partycypacji – łączymy się i działamy wspólnie na rzecz lokalnej społeczności — powiedział.

Po uroczystości otwarcia w budynku szkoły odbył się panel obywatelski na temat zarządzania zielenią w mieście. — Jeszcze na etapie planowania z Kacprem całego przedsięwzięcia dążyliśmy do tego, aby inicjatywa nie zakończyła się jednorazową akcją otwarcia ogrodu. Takie wydarzenie można świetnie wykorzystać do uruchomienia dyskusji o zieleni w mieście, zorganizowania warsztatów z władzami, mieszkańcami i trzecim sektorem — mówi Agnieszka Trzaska. Podczas panelu poprowadziła warsztat metodą World Cafe. W panelu wzięli udział wszyscy uczestnicy ceremonii otwarcia ogrodu. Wspólnie sprecyzowali wyzwania dotyczące zieleni miejskiej i zebrali inspiracje na przyszłość. Wszystkie ich przemyślenia zostały zebrane w formie notatki, którą otrzymał Wydział Ochrony Środowiska i Zieleni Miejskiej Urzędu Miasta tytułem inspiracji do kolejnych zielonych projektów w Kutnie.

Urząd Miasta i Starostwo Powiatowe relacjonowały wydarzenie na swoich mediach społecznościowych (Miasto Kutno, Powiat Kutnowski). Prezydent Kutna udzielił wywiadu portalom: Kutno.net.pl, eKutno.pl,

Zmiana

W Kutnie powstał pierwszy ogród społeczny. Zaczął się od inicjatywy jednej osoby – Kacpra Stosia, a skończył projektem łączącym kilka środowisk: grupę Ogród Społeczny dla Kutna z akcji Masz Głos, I Liceum Ogólnokształcące im. Gen. Jana Henryka i Urząd Miasta Kutno. —  Fenomen Dąbrowszczaka to coś niesamowitego. Absolwenci uwielbiają do nas wracać, tak jak Kacper, który wybrał I LO, aby zrealizować ten niesamowity projekt — powiedziała dyrektorka szkoły o inicjatorze przedsięwzięcia.

Panel zorganizowany po uroczystości otwarcia ogrodu, w którym uczestniczyło sześćdziesiąt osób, był wyraźnym sygnałem dla władz, że mieszkańcy są zainteresowani włączaniem ich w kwestie dotyczące zieleni miejskiej, ekologii. — Ratusz rozważa zmiany w regulaminie konkursu mikrograntowego, z którego skorzystała grupa Ogród Społeczny dla Kutna, pod kątem zwiększenia limitu górnej granicy finansowania — mówi Kacper Stoś.

— Ogród społeczny w Kutnie to ważna inicjatywa, która łączy w sobie aspekty ekologiczne, społeczne i edukacyjne. Dla młodzieży i mieszkańców Kutna staje się przestrzenią do relaksu, a także inspiracją do podejmowania dalszych działań na rzecz zielonej transformacji miasta — powiedziała Anna Konwerska, wicestarosta powiatu kutnowskiego.

Laureaci nagrody Super Samorząd 2024

Grupa nieformalna Ogród Społeczny dla Kutna i władze Kutna zostali laureatami nagrody Super Samorząd 2024. Jury doceniło umiejętność rozwinięcia pomysłu jednej osoby na oddolne działanie w inicjatywę angażującą różne środowiska, m.in. uczniów i lokalne władze. Dzięki ich współpracy w Kutnie powstał pierwszy ogród społeczny. Tym działaniem, a także licznym udziałem w panelu dyskusyjnym na temat zieleni miejskiej, który odbył się po uroczystości otwarcia ogrodu, mieszkańcy pokazali, że są zainteresowani ekologią i że chcą mieć wpływ na najbliższe otoczenie. Efektem dyskusji z udziałem władz było zdefiniowanie wyzwań dotyczących zieleni miejskiej, które zostały przekazane pracownikom Urzędu Miasta by zainspirować do kolejnych zielonych przedsięwzięć.

[1] Było to 5 tys. złotych na ze środków Urzędu Miasta Kutno w ramach kutnowskich mikrograntów 2024. Konkurs zakłada możliwość udziału grup nieformalnych, które, nie mając osobowości prawnej, mogą korzystać z patronatu innych podmiotów. Grupa nieformalna Ogród Społeczny dla Kutna współpracowała w tym zakresie z Centrum Inwestycji Społeczno-Ekonomicznych, które udzieliło jej osobowości prawnej.

Grupa nieformalna Ogród Społeczny dla Kutna – grono uformowane na potrzeby udziału w akcji Masz Głos z inicjatywy Kacpra Stosia. Grupa planuje rozwijać działalność i zająć się upowszechnianiem różnych form partycypacji obywatelskiej oraz demokracji bezpośredniej. Nie ma kont w mediach społecznościowych.