Trzy sprawy i parę lat
Wyzwanie
W Kazimierzowie brakowało miejsca na spotkania dla mieszkańców. Problem odczuwało też Stowarzyszenie Zicherka, które nie miało swojego biura. Przy szerokiej działalności grupy było to uciążliwe. Dobytek typu sprzęt nagłaśniający, gastronomiczny, agregat, namioty i dokumenty przechowywała w swoim domu prezeska Stowarzyszenia, sołtyska Kazimierzowa – Władysława Heidner.
Kolejnym problemem była zniszczona nawierzchnia drogi we wsi. — Gdy zimą wezwano karetkę do chorej osoby z Kazimierzowa, pogotowie ratunkowe odmówiło dojazdu pod wskazany adres z powodu złej, oblodzonej nawierzchni, zagrażającej bezpieczeństwu karetki. Nawet pług miałby tam problem przejechać — mówi Władysława Heidner. To nie koniec problemów z bezpieczeństwem we wsi. Na kilometrowym odcinku drogi z Kazimierzowa do Elbląga nie było też chodnika. Chodzą tędy dzieci do szkoły i mieszkańcy do pracy. Zabłocone ubranie w czasie słoty nie dziwiło tu nikogo.
Braki w infrastrukturze utrudniały mieszkańcom spotykanie się, zwłaszcza że mieszkają w pewnych odległościach od siebie – tutejsza zabudowa jest rozproszona, co typowe dla Żuław i dawnych siedzib Olendrów (osadników prowadzących tu niegdyś melioracje). Czarę goryczy przelała sytuacja, gdy zespół muzyczny „Przypnij łatkę” z Kazimierzowa potrzebował zrobić próby w świetlicy w sąsiedniej wsi, i nie dostał na to zgody. Sprawa otarła się o wójta gminy Elbląg – Zygmunta Tucholskiego. W wyniku jego interwencji sala została udostępniona, ale atmosfera współpracy z organizacją społeczną, zarządzającą świetlicą, pogorszyła się. Wójt, widząc aktywność mieszkańców Kazimierzowa, wspomniał o zaniedbanej działce gminnej przy drodze nr 7. Dotychczas nikt nie zwracał uwagi na ten zarośnięty kawałek pola.
Działanie
Władysława Heidner wystąpiła w 2021 roku do Urzędu Gminy z wnioskiem o zgodę na użytkowanie działki (teren ma około 1,5 tys. m2). Do podpisania umowy doszło już dwa tygodnie później. Piotr Znaniecki, koordynator akcji Masz Głos z Fundacji SocLab, domyśla się, że na postawę władz podziałało przystąpienie Stowarzyszenia Zicherka do akcji Masz Głos. — Najprawdopodobniej zadziałało tu myślenie, że jeśli za małym wiejskim stowarzyszeniem stoi wielka fundacja z Warszawy, to coś znaczy. Nie jest się prorokiem we własnym kraju, ale ktoś ze stolicy to już coś innego — mówi.
Mieszkańcy w czynie społecznym uporządkowali teren, a za 14,5 tys. zł z funduszu sołeckiego kupili materiały na ogrodzenie. Wkrótce stanęły tutaj m.in. duże namioty, w których mogły się odbywać m.in. dożynki.
Marzeniem mieszkańców było jednak miejsce zadaszone, stabilniejsze niż namiot. Sukcesywnie w kolejnych latach sołtyska doposażała działkę z funduszu sołeckiego. Tak została zbudowana wiata, potem garaż na narzędzia ogrodnicze i postawione lampy oświetlające teren. Jednak gdy Władysława Heidner poznała na maszgłosowej wizycie studyjnej innego uczestnika akcji Masz Głos – Eart-Heart Przedsiębiorstwo Społeczne, promujące ekologiczne technologie – zapaliła się do obiektów budowanych w technologii naturalnej. Zaczęła rozmawiać z gminą na temat szans na postawienie na działce w Kazimierzowie ekologicznego budynku w technologii straw bale, czyli konstrukcji ze sprasowanej słomy tynkowanej gliną. Negocjacje poszły jednak w stronę koncepcji muru pruskiego jako lepiej wpisującego się w historię i architekturę regionu.
Po licznych rozmowach sołtyski z wójtem Zygmuntem Tucholskim Rada Gminy we wrześniu 2023 roku podjęła decyzję o budowie ośrodka aktywności lokalnej w Kazimierzowie. Za tą decyzją przemawiała aktywność mieszkańców Kazimierzowa i Stowarzyszenia Zicherka – wójt wielokrotnie był na ich wydarzeniach. W 2024 roku Gmina ogłosiła przetarg na projekt budynku, a przed końcem roku zdążyła jeszcze podpisać umowę z projektantem. Projekt architektoniczny ma być gotowy w połowie 2025 roku, co daje szansę na rozpoczęcie prac budowlanych jeszcze jesienią 2025 roku lub wiosną 2026 roku. Budynek będzie jednokondygnacyjny z użytkowym poddaszem, wykonany w technice muru pruskiego.
Obiekt będzie zarazem centrum wioski tematycznej[1], do stworzenia której Stowarzyszenie Zicherka dąży od kilku lat przy wsparciu LGD „Łączy nas Kanał Elbląski” i Elbląskiego Stowarzyszenia Wspierania Inicjatyw Pozarządowych. Wioska ma promować gminę i region, który cechuje unikatowy system nawadniania, charakterystyczny tylko dla Żuław i tradycyjnej żuławskiej kultury uprawy ziemi. Podczas dożynek wiejskich w Kazimierzowie we wrześniu 2024 roku sekretarz gminy – Elżbieta Niżnik – odsłoniła na terenie działki, gdzie ma stanąć budynek wioski, tablicę z nazwą przyszłej wsi tematycznej „Kraina wierzby – olenderskie trifty Ellewald III”.
Chodnik i droga rowerowa
Brak chodnika i pasa dla rowerów był pokłosiem problemów własnościowych. Chodziło o kilometrowy odcinek przy drodze łączącej Kazimierzowo z Elblągiem, która jest na terenie gminy, ale jej właścicielem jest powiat, a zarządcą miasto. — Między tymi organami władzy przez lata trwała przepychanka — mówi Władysława Heidner. W kwietniu 2024 roku sołtyska straciła wiarę w załatwienie sprawy za pomocą próśb i wniosków, przygotowała petycję. Podpisało ją ponad dwieście osób. Wójt zareagował na petycję pozytywnie, ale nie był władny decydować w sprawie chodnika i pasa dla rowerów. Natomiast jeśli chodzi o prezydenta miasta, sytuację zmieniły wybory, gdy na to stanowisko został wybrany Michał Missan. Wójt Gminy Zygmunt Tucholski podjął z nim rozmowy na temat budowy chodnika i ścieżki rowerowej, podczas których ustalili, że prace nad projektem budowlanym zostaną rozpoczęte w 2025 roku z zaangażowaniem pieniędzy miejskich i gminnych.
Droga
Właścicielem dziurawej drogi, prowadzącej przez środek Kazimierzowa, jest gmina – to odcinek 1,5 km. Sołtyska zabiegała o remont zniszczonej nawierzchni przez prawie siedem lat. Bez odzewu ze strony władz gminy i radnych. W końcu pozytywna decyzja zapadła w 2022 roku. Wyremontowana droga została oddana do użytku w połowie 2023 roku. Inwestycja wyniosła ponad 1,6 mln zł (remont nawierzchni drogi, odmulenie i udrożnienie rowów odwadniających wraz z przepustami, remont podjazdów) z budżetu Gminy Elbląg, kolejne 20 tys. zł pochodziło z funduszu sołeckiego i zostały przeznaczone na pięć lamp.
Współpraca z lokalną społecznością
Stowarzyszenie Zicherka wraz z charyzmatyczną prezeską zgromadziło wokół siebie kilkadziesiąt osób. Zaprocentowało to m.in. podczas prac porządkowych na działce, w które zaangażowali się okoliczni rolnicy, przedsiębiorcy, emeryci, młodzież.
Zmiana
Kazimierzowo ma wyremontowaną i oświetloną drogę wewnętrzną. Prace nad budową chodnika i ścieżki rowerowej rozpoczną się w 2025 roku. Jest szansa, że na przełomie 2025/2026 roku ruszy budowa ośrodka aktywności lokalnej, które będzie centrum wioski tematycznej. Obecnie Stowarzyszenie Zicherka zbiera legendy lokalne, które w przyszłości wzbogacą ekspozycje wioski tematycznej; od jesieni 2024 roku już funkcjonuje rowerowa gra terenowa, wytyczona przez społeczników. Grę można rozgrywać na trasie 15 km, łączącej punkty historyczne i turystyczne w okolicy Kazimierzowa. Wkrótce społecznicy zaczną pracować nad materiałami promocyjnymi regionu.
Wszystkie te zmiany w Kazimierzowie są efektem trzyletniej pracy Stowarzyszenia Zicherka w akcji Masz Głos. — Zicherka zapracowała na swój sukces konsekwencją w działaniu, spokojem i niezrażaniem się chwilowymi niepowodzeniami. Gdyby mieszkańców cechował słomiany zapał i rzucanie słów na wiatr, nie byłoby to wszystko możliwe. I to jest dla mnie bardzo ciekawe, bo przecież nie każdy musi mieć charakter aktywisty. Być może czasami zwykła pomoc sąsiedzka i nieobojętność są wystarczające, by pchać sprawy do przodu — mówi Piotr Znaniecki.
Finaliści nagrody Super Samorząd 2024
Stowarzyszenie Zicherka i władze gminy Elbląg zostali finalistami nagrody Super Samorząd 2024 za stworzenie miejsca spotkań dla mieszkańców, poprawienie stanu drogi i budowę chodnika.
[1] Początki starań o wioskę tematyczną wiążą się z pierwszymi latami obecności Stowarzyszenia Zicherka w akcji Masz Głos. To wtedy sołtyska wraz z mieszkańcami przystąpiła na zaproszenie Stanisławy Pańczuk z LGD „Łączy nas Kanał Elbląski” do opracowania koncepcji wioski tematycznej w ramach projektu „Koncepcja Smart Village – Inteligentne Wsie”. Praca dotyczyła też sąsiedniego Adamowa i odbywała się drogą konsultacji i spotkań roboczych w gronie aktywistów. Wioska tematyczna będzie działała w oparciu o fundusze pozyskiwane z projektów, z grantów Urzędu Gminy oraz własnej statutowej działalności gospodarcze Stowarzyszenia Zicherka. Więcej o programie Smart Village na stronie Stowarzyszenia Łączy Nas Kanał Elbląski. Lokalna Grupa Działania.
—
Stowarzyszenie Zicherka – działa od ośmiu lat i skupia formalnie siedmiu członków, nieformalnie na stałe w jego działania angażuje się kilkunastu mieszkańców wsi Kazimierzowo. Stowarzyszenie skupia się na promocji wsi i okolicy przez uczestnictwo w wydarzeniach lokalnych i regionalnych: w dożynkach, jarmarkach, festynach, Jarmarku Dominikańskim w Gdańsku. Stowarzyszenie prowadzi też warsztaty rękodzieła z juty, gipsu. Regularnie organizuje festyny, współpracuje ze szkołami, robi jasełka i świąteczne kolędowanie. Podczas dożynek organizuje występy artystów ludowych, konkurs piosenki ludowej i młodzieżowej, warsztaty, pokazy budownictwa ekologicznego ze słomy i gliny.