Znaki lokalnej obecności kobiet

Wyzwanie
Jedną z atrakcji Kluczborka jest Różowa Aleja. Miejsce to wymyśliły i stworzyły przy urokliwej sadzawce w centrum miasta seniorki ze Stowarzyszenia Regionu Kluczborskiego „Kobietom-Mammograf”; co roku od kilkunastu lat sadzą tutaj krokusy. Wygląd Alei szpecił jednak sąsiadujący z nią zaniedbany skwer, na którym ktoś zrobił nielegalne wysypisko śmieci. Przedstawicielki Stowarzyszenia chciały coś z tym zrobić. Przypomniały sobie też, że podczas obchodów 100-lecia niepodległości Polski i uzyskania przez kobiety praw wyborczych zauważyły, że w Kluczborku tylko cztery ulice upamiętniają w nazwach kobiety. Może więc pora, aby połączyć obydwie sprawy: odnowić skwer i nadać mu nazwę związaną z kobietą zaangażowaną w lokalną działalność?
Działanie
Zaniedbany skwer przy ul. Kościuszki to ok. 1300 m2. Na takim terenie można zrobić wiele rzeczy, np. rabaty z kwiatami, zaułek z ławkami, plac zabaw. Członkinie Stowarzyszenia nie chciały same decydować i narzucać mieszkańcom swojej wizji. W porozumieniu z burmistrzem i przy wsparciu koordynatora akcji Masz Głos – Grzegorza Wójkowskiego – zorganizowały już w 2019 roku konsultacje społeczne dotyczące zagospodarowania skweru. Wolontariusze stojący w jego okolicach pytali przechodniów o opinię, odbyły się warsztaty wizualizacji skweru, można było też mejlowo przesłać propozycje zagospodarowania terenu. Większość opinii kilkudziesięciu uczestników konsultacji dotyczyła tego, żeby skwer został uporządkowany, ale bez naruszania okolicznych drzew, i aby postawić przy nim ławki. Skwer widziany był jako miejsce odpoczynku. W kolejnym roku seniorki złożyły wniosek do budżetu obywatelskiego o realizację projektu „Ławeczki dobrych spotkań. Uroczysko na kluczborskiej starówce”. Choć przeszedł weryfikację formalną, nie uzyskał większości w głosowaniu. — Wygrały projekty skierowane do osób młodszych: sala zabaw na wolnym powietrzu i plac zabaw. Projekt „Ławeczki dobrych spotkań” był skierowany głównie do seniorów, którzy rzadziej głosują w budżecie obywatelskim — wyjaśnia Grzegorz Wójkowski.
Dodatkowo projekt zatrzymała pandemia, ale grupa cały czas pozostawała w kontakcie z burmistrzem i prowadziła rozmowy na temat zagospodarowania i odnowienia skweru. Doprowadziły one do tego, że w 2022 roku inwestycja została wpisana do budżetu gminy. Wiosną kolejnego roku ruszyły prace renowacyjne – skwer został uporządkowany, pojawiły się ławki i kosze na śmieci. Społeczniczki napisały wniosek do Rady Miejskiej o nadanie skwerowi imienia dr Marii Skibniewskiej, znanej i powszechnie szanowanej w Kluczborku lekarki, żyjącej w latach 1904-1984. W 2024 roku Rada podjęła uchwałę w tej sprawie.
15 października 2024 roku podczas Różowego Marszu Nadziei (wieloletniej inicjatywy Stowarzyszenia Regionu Kluczborskiego „Kobietom-Mammograf”, związanej z profilaktyką raka piersi) odbyło się uroczyste sadzenie cebulek kwiatowych na skwerze, odsłonięcie tablicy upamiętniającej dr Marię Skibniewską i wystawa plenerowa na rynku miasta pt. „Dr Maria Skibniewska Kluczborska Heroska”.
Rola burmistrza
Burmistrz Jarosław Kielar motywował grupę do każdego kolejnego kroku przybliżającego do realizacji planu odnowienia skweru – do konsultacji społecznych, zachęcania do wykorzystania mechanizmu budżetu obywatelskiego. Kiedy wniosek przepadł w głosowaniu, sięgnął po pieniądze do budżetu gminy. Uczestniczył też w Różowych Marszach Nadziei, włącznie z tym ostatnim, najbardziej uroczystym.
Współpraca z lokalną społecznością
Główną zaangażowaną w działanie grupą było dwadzieścia seniorek ze Stowarzyszenia Regionu Kluczborskiego „Kobietom – Mammograf”. Na etapie decydowania o patronce skweru weszły we współpracę z rodziną dr Skibniewskiej, mieszkającą już teraz w Krakowie, która przekazała pamiątki po lekarce. Weszły w kontakt z Mileną Zatylną, dziennikarką, która od grudnia 2018 roku publikowała w lokalnej prasie artykuły o Skibniewskiej i jej znaczeniu dla Kluczborka. Wiosną 2019 roku seniorki zorganizowały wystawę „Kluczborska heroska” w Muzeum im. J. Dzierżona w Kluczborku. Wydarzenie to zainspirowało Mateusza Zimnego, dalekiego krewnego dr Skibniewskiej, do napisania artykułu naukowego pt. „Pod niebem Podola, Wilna, Krzemieńca i Kluczborka – Maria Skibniewska z domu Pfaffius”; artykuł został opublikowany w monografii „Działania medyków na rzecz małej i wielkiej ojczyzny (XIX–XX wiek)”. W kolei w każdej edycji Różowego Marszu Nadziei licznie uczestniczyła młodzież z kluczborskich szkół.
Zmiana
W centrum Kluczborka jest zielony zakątek, w którym można odetchnąć. Miejsce przypomina w swojej nazwie, że lokalna historia to także osiągnięcia mieszkanek.
— Uhonorowanie zasłużonej lekarki nie tylko podkreśla rolę kobiet w historii miasta, ale także przyczynia się do bardziej zrównoważonego reprezentowania ich w nazewnictwie miejskim. To także szansa na wzbudzenie lokalnej dumy i promowanie postaci, które mogą być inspiracją dla przyszłych pokoleń — mówi Grzegorz Wójkowski.
Finaliści nagrody Super Samorząd 2024
Stowarzyszenie Regionu Kluczborskiego „Kobietom – Mammograf” i władze Kluczborka zostali finalistami nagrody Super Samorząd 2024 za odnowienie skweru i uhonorowanie lokalnej bohaterki.
—
Stowarzyszenie Regionu Kluczborskiego „Kobietom-Mammograf” – grupa powstała w 1999 roku, aby zebrać pieniądze na mammograf i umożliwić mieszkankom Kluczborka badania diagnostyczne na miejscu. Cel został zrealizowany, a że inicjatorki przedsięwzięcia nie straciły zapału do działania, postanowiły udzielać się na rzecz miasta i regionu. Od 25 lat promują profilaktykę ochrony zdrowia, ze szczególnym uwzględnieniem wczesnego wykrywania nowotworów. Promują też lokalne talenty, wzmacniają integrację międzypokoleniową, podtrzymują tradycje śląskie. Wiele organizowanych przez nie imprez na stałe weszło do kalendarza miasta – wystawy „Sercem malowane – twórcze pasje kobiet”, Spotkania z Muzą, Zespół Złote B@by i Kawiarenki Obywatelskie Masz Głos.