Przestrzeń publiczna, przestrzeń obywatelska
Przestrzeń publiczna to w sensie dosłownym miejsce o szczególnym znaczeniu dla zaspokojenia potrzeb mieszkańców, poprawy jakości ich życia, sprzyjające nawiązywaniu kontaktów społecznych ze względu na jego położenie i rozwiązania funkcjonalno-przestrzenne. Takie miejsca w Zgierzu powstały w ostatnich latach przy wsparciu środków zewnętrznych i są wykorzystywane dla integracji oraz obecne w świadomości mieszkańców, co wykazały prowadzone przez nas rozmowy i obserwacje.
Zagospodarowano:
– plac przed Urzędem Miasta (Plac Jana Pawła II), który wyłożony został kostką, wyposażony w elementy tzw małej architektury, przeprowadzono nasadzenia drzew i krzewów – mają tu miejsce uroczystości miejskie (bliskość UM, kościoła, dobry dojazd i położenie w centrum miasta);
– tzw. „zgierską krańcówkę” (Plac Jana Kilińskiego), gdzie krzyżują się drogi mieszkańców miasta i podobnie jak przed UM odbywają się niekiedy happeningi, prezentacje; zieleń i fontanna pozwalają też na chwilę odpoczynku w oczekiwaniu na tzw. „przesiadkę”; ważny punkt dla imprezy kulturalnej, jaką jest „Stachuriada”;
– park nad stawem, gdzie odbywają się imprezy plenerowe, np. Dni Zgierza, jest tam też park linowy, scena pod chmurką, kramy dla rzemieślników i twórców ludowych, ławki i mała gastronomia.
Pytając w czerwcu i lipcu mieszkańców (69 osób) o przestrzeń publiczną, prosiliśmy o wybór miejsca – przestrzeni publicznej, które odwiedzają najczęściej.
Najlepiej jako miejsce integracji rodzinnej postrzegane są imprezy organizowane w uporządkowanej przestrzeni „nad stawem” (75% wszystkich odpowiedzi) . Jednocześnie to miejsce wskazywano jako wymagające większej kontroli straży miejskiej ze względu na obecność o różnych porach w dni powszednie tzw „niebieskich ptaków”, pijących tu piwo czy wino (23 takie uwagi). Docenione zostały również pozostałe inwestycje.
Jako ważne miejsce dla zgierskiej integracji wskazywano też: MOSiR, gdzie poza zawodami sportowymi odbywają się niekiedy imprezy o innym charakterze, klub „Agrafka” i lodowisko miejskie.
Jako poważne ograniczenie dla mieszkańców wskazywano brak kina (jeszcze kilka lat temu były dwa) i sceny z prawdziwego zdarzenia, wskazując, że w takim miejscu mogłyby się odbywać spotkania mieszkańców z władzami, debaty (26 osób). Jako miejsce ewentualnych spotkań wymieniane były: jakaś szkoła (10 osób), sala w Urzędzie Miasta (6 osób), pozostałe osoby nie udzieliły odpowiedzi.
W listopadzie i grudniu pytaliśmy przeprowadziliśmy też ankietę na temat konsultacji społecznych, wypełniło ją 47 osób ( w tym 24 osoby to młodzież licealna). Można było zaznaczyć więcej niż jedną opcję.
I Konsultacje społeczne powinny być przeprowadzane:
1. W sprawach ważnych dla miasta (budżet, strategia) 31 osób
2. W przypadkach realizacji ważnych inwestycji miejskich 24 osoby
3. Tylko gdy wskazuje na to prawo 8 osób
Dopisano 2 możliwości:
Na życzenie mieszkańców, w sprawach które chcą poruszyć
W kwestiach kulturalnych
II Z inicjatywą przeprowadzenia konsultacji powinien wystąpić:
1. Prezydent Miasta 28 osób
2. Mieszkańcy, co najmniej 100 posiadających czynne prawo wyborcze
23osoby
3. Mieszkańcy, co najmniej 200 posiadających czynne prawo wyborcze
12 osób
4. Przedstawiciele Rad Osiedla 19
5. Radni (co najmniej 5) 16
III W konsultacjach z władzami miasta powinni uczestniczyć:
1. Wszyscy zainteresowani mieszkańcy, jeśli sprawa dotyczy całego miasta 31 osób
2. Przedstawiciele Rady Osiedla 21
3. Grupy mieszkańców, których dotyczy sprawa 18
4. Organizacje pozarządowe 18
5. Przedstawiciele wspólnot mieszkaniowych 14
6. Przedstawiciele spółdzielni mieszkaniowych 12
IV Forma konsultacji społecznych:
1. W ramach odbywających się spotkań w Radach Osiedla 23
2. Przez powołanie zespołów roboczych złożonych z przedstawicieli mieszkańców, organizacji pozarządowych i Urzędu Miasta 22
3. Platforma internetowa poświęcona konsultacjom społecznym (serwis internetowy/ankieta/ forum) 20
4. Forma pisemna 10
V Sposób informacji o rozpoczęciu i tematach podlegających konsultacji:
1. Informacje na miejskim portalu internetowym 32
2. Ogłoszenie w prasie 29
3. Plakaty w różnych punktach miasta 23
4. Informacje pisemne przekazane pocztą 17
5. Informacje przekazane pocztą e-mail 11
Dopisano:
telewizja miejska
VI Sposób udostępniania wyników konsultacji:
1. Informacja na miejskim portalu internetowym 33
2. Ogłoszenie w prasie 28
3. Przez Rady Osiedla 19
4. Informacje w postaci ulotek w różnych punktach miasta 13
19 listopada 2011 w czasie spotkania budżetowego poprosiliśmy również o zaznaczenie na tzw. drabinie partycypacji społecznej, jak oceniana jest obecna współpraca między mieszkańcami i władzami lokalnymi. Otrzymaliśmy jedynie 19 wypełnionych schematów, ale tylko 1 osoba wskazała, że nie ma partycypacji społecznej i władze całkowicie jednostronnie podejmują decyzje, nie informują opinii publicznej. 1 osoba zaznaczyła, że istnieje współdecydowanie, tzn. władze współpracują z partnerami społecznymi i wspólnie podejmują decyzję.
Pozostali wskazywali poziom informowania (5 osób, przy czym 2 z nich wskazywały też konsultowanie), konsultowania (12 osób).
Z powyższej ankiety wynika, że mieszkańcy dość dobrze postrzegają swoje miasto, choć chcą też aktywniej włączyć się w decyzje dotyczące miasta i oczekują otwartości ze strony urzędników, możliwości wypowiadania się w sprawach ważnych tak dla wszystkich mieszkańców, jak i poszczególnych grup.
Takie sytuacje miały miejsce w ciągu dwóch ostatnich miesięcy, kiedy rozstrzygały się losy targowiska miejskiego (powstało nawet stowarzyszenie w obronie) czy łaźni miejskiej, która miała być wydzierżawiona na 25 lat. Oddolny ruch obywatelski był na tyle silny, że wycofano się z tych planów. Ruch obywatelski pozytywnie również wpłynął na decyzję w sprawie utrzymania linii tramwajowej nr 46.
Upowszechnialiśmy też projekt rozporządzenia, dotyczącego komunikowania się z mieszkańcami (kanały informacyjne) oraz podstawową wiedzę dotyczącą samorządności wśród organizacji pozarządowych, młodzieży, mieszkańców poprzez biuletyn i Poradnik obywatelski nie tylko dla młodych, przygotowane dzięki dofinansowaniu MEN w ramach naszego projektu „Impulsy tolerancji i samorządności”.
Młodzież Liceum Ogólnokształcącego im S. Staszica w Zgierzu (ok. 60 osób) zastanawiała się jak diagnozować i rozwiązywać problemy szkolne i lokalne, brała udział w spotkaniach propagujących aktywność na rzecz innych. Odbyły się 2 lekcje dotyczące samorządu i konsultacji w klasie humanistycznej, niestety została odwołana lekcja z prezydentem, w której wcześniej zadeklarował udział wiceprezydent, dr G. Leśniewicz. Również p. prezydent dr I. Wieczorek może wziąć udział w takich lekcjach dopiero po feriach, co jest związane z dużą ilością obowiązków.
Zaproszeni jesteśmy też do udziału w redagowaniu niezależnej gazety organizacji pozarządowych, która będzie się ukazywać w tym roku w mieście, dzięki grantowi uzyskanemu przez zaprzyjaźnioną organizację pozarządową. W 2012r. będą się odbywać moderowane spotkania wokół ważnych dla mieszkańców tematów, dotyczyć będą: zgierskich perspektyw i partycypacji społecznej, kultury, ochrony środowiska i ekologii, sytuacji niepełnosprawnych i starszych, oświaty.
Udział w projekcie Super Samorząd pozytywnie wpłynął na konkretne zmiany w mieście i przemiany w świadomości mieszkańców oraz lokalnych władz. W kolejnych numerach gazety samorządowej pojawiła się rubryka „Zza drzwi miejskiego ratusza”, gdzie zamieszczane są m.in. odpowiedzi p. Prezydent na zapytania radnych; sesje RM są na bieżąco opisywane na stronie internetowej miasta i można sprawdzić w trakcie sesji, co się aktualnie dzieje. Funkcjonują wszystkie wymienione kanały komunikacji. Ludzie młodzi wiedzą o możliwościach komunikacji przez Internet i wskazują, że z takiej formy komunikacji by skorzystali; ludzie starsi nie przyjmują do wiadomości tych „nowinek”, wolą sprawę załatwiać osobiście. Sprawdziło się rozwiązanie dyżurów pracownika, który interesuje się każdym wchodzącym do UM i pomaga znaleźć odpowiedni pokój, gdzie można załatwić sprawę. Na postrzeganie urzędu pozytywnie wpłynęło też rozwiązanie w postaci tzw. pokoju śniadaniowego, co sprawia, że urzędnicy w bezpośrednim spotkaniu z gośćmi urzędu mogą zająć się bez przeszkód rozwiązywaniem problemów. Po raz pierwszy budżet został przedstawiony mieszkańcom w formie prezentacji i mieszkańcy mogli odnieść się do projektu, jak na spotkaniu 19 listopada 2011; po raz pierwszy na stronie internetowej miasta pojawiło się sprawozdanie z działalności UM w 2011 roku.
Wiemy, że każda zmiana wymaga czasu, więc osiągnięcie stanu idealnego trochę potrwa i potrzebne jest jeszcze wiele spotkań i rozmów, jednak mamy poczucie, że zmiany idą w oczekiwanym przez nas kierunku, a głos mieszkańców i organizacji pozarządowych jest coraz silniejszy, więc nie można go pominąć.
Jolanta Podwysocka
Fundacja „Twórczy, Aktywni”
www.tworczyaktywni.org.pl