Gdy nic się nie dzieje w małym mieście

Wyzwanie

„Jeśli coś jest organizowane w mieście, daje powód do wyjścia z domu i spotkania się z innymi ludźmi”, „chcemy być jeszcze aktywni. Wystarczy dać nam ku temu możliwość” – mówili starsi mieszkańcy z Kaplicy i Szopy. Brakowało im oferty kulturalnej albo informacji o tego rodzaju wydarzeniach. O wszystkim dowiadywali się najczęściej po czasie i pocztą pantoflową. Mieli też problem, aby się na nie dostać. Problem dotyczył też młodych ludzi, dla których doświadczenia i relacje pozaszkolne są ważne.

Pomysł na rozwiązanie problemu

Akademia Zdrowy Świat i Fundacja 304.pl wyciągnęły problem na światło dzienne. W pierwszej kolejności zasugerowały innym lokalnym organizacjom, które robią jakieś wydarzenia, powrót do tradycyjnego sposobu informowania o nich, czyli do plakatów. Sklepy wiejskie i tablice ogłoszeniowe to miejsca, gdzie mogą być wyeksponowane. Kiedy zaś prowadziły warsztaty i pogadankę dla dzieci – w ramach innych swoich działań – dostrzegły, że uczniowie niewiele wiedzą o tym, co mogą zrobić w najbliższym otoczeniu i jak radzić sobie w grupie rówieśników. Zaproponowały szkole i radzie rodziców regularne zajęcia na te tematy.

Rola władzy samorządowej

Po pierwszych działaniach przedstawicielki obydwu organizacji: Magdalena Krause-Kolasa i Magdalena Januszczyk-Łabacka spotkały się z burmistrzem Kartuz – Mieczysławem Gołuńskim. Przedstawiły problem, który dostrzegły z nadzieją na współpracę. Nie rozczarowały się. Burmistrz polecił spotkanie ze starostą powiatu Bogdanem Łapą, z dyrektorką Wydziału Zdrowia, Bezpieczeństwa i Współpracy z Organizacjami Pozarządowymi Starostwa Powiatowego – Aleksandrą Kozioł, i z kierującymi Muzeum w Kartuzach, Fundacją Kaszubskiego Uniwersytetu Ludowego, Powiatowym Centrum Wolontariatu. Burmistrz widział sens w tym, aby te placówki zaczęły zapraszać Akademię Zdrowy Świat i Fundację 304.pl na wydarzenia, które robią dla seniorów lub młodych ludzi. Chodziło między innymi o Festiwal Aktywizacji Seniorów, Konferencję na temat aktywizacji młodzieży, Święto Flagi Kaszubskiej, Święto Organizacji Pozarządowych w Kartuzach, Galę Seniorów w Stężycy, Jarmark Tradycji w Piotrowie. Między marcem a listopadem obydwie grupy pojawiły się na nich i faktycznie nawiązywały kontakty, stały ze stoiskiem promocyjnym, robiły sondaż uliczny albo prowadziły warsztaty jak np. w Czarnej Dąbrówce dla dzieci i młodzieży z edukacji obywatelskiej.

„Choć początkowo planowałyśmy zrobić raport dla władz o potrzebach kulturalnych i edukacyjnych seniorów i młodzieży, uznałyśmy, że nie ma po co go pisać, skoro od razu jest gotowość do współpracy z nami, a ewentualne potrzeby możemy zgłaszać na bieżąco, bo mamy gwarancję, że władze czy poszczególne instytucje zareagują” – mówi Magdalena Januszczyk-Łabacka.

Jak udało się zaangażować mieszkańców

Pierwsze zaangażowanie mieszkańców było potrzebne na etapie rozpoznania potrzeb. Przedstawicielki Akademii i Fundacji spotykały się z seniorami podczas warsztatów i spotkań, które prowadziły w ramach uczestnictwa – niezależnie od akcji Masz Głos – w lokalnym programie NESTOR[1]. W toku rozmów okazało się, że dla ludzi ważna jest nie tylko tematyka wydarzeń – kulturalna czy obywatelska, ale możliwość samego uczestnictwa, spotkania, rozmowy z innymi. Poczucie osamotnienia wybrzmiewało w tych rozmowach wielokrotnie, bo programy senioralne są realizowane raczej w dużych miastach i ci z mniejszych nie mają na co liczyć; program NESTOR jest na tym tle wyjątkiem.

W odpowiedzi na te potrzeby Akademia i Fundacja zaproponowały lokalnym Klubom Seniora spotkania informacyjne o wydarzeniach kulturalnych w okolicy, a także z mediacji w konfliktach sąsiedzkich, które skutecznie potrafią zniszczyć wspólnotę w małych miejscowościach. Temat komunikacji i rozwiązywania konfliktów był szczególnie ważny dla Magdaleny Krause-Kolasie, która zajmuje się osobami w trudnych sytuacjach życiowych, także w sytuacji konfliktu, i szkoli z mediacji. Udało się zrobić pięć takich spotkań.

„Na początku nie miałyśmy wrażenia, że proponowane przez nas tematy np. dotyczące rozwiązywania konfliktów rodzinnych, sąsiedzkich czy rówieśniczych spotykają się ze zrozumieniem i pozytywnym odzewem. Uczestnikom był to temat obcy, a może po prostu wstydliwy, prywatny? Zmieniłyśmy więc formę zajęć na mniej monologową, a bardziej angażującą i wtedy uczestnicy z pasywnych i słuchających, zaczęli być aktywnymi i dyskutującymi. Dyskusje między nimi uruchamiały się bardzo naturalnie” – mówi Magdalena Krause-Kolasa.

Z kolei od dwóch szkół organizacje otrzymały propozycję warsztatów dla dzieci, co zapewne było pokłosiem ich wcześniejszych wspólnych zajęć. W wyniku tego w szkole w Szopie odbyły się pogadanki obywatelskie z udziałem 180 uczniów, a w Brodnicy Górnej warsztaty dla najstarszej młodzieży – przyszło kilkunastu uczniów. Po zajęciach zdecydowali się przeprowadzić wybory do samorządu szkolnego jak prawdziwe wybory parlamentarne – z kampanią i głosowaniem do urny wyborczej,

„Trzeba więcej takich działań dla każdego: i dla młodzieży, i dla dorosłych, i dla seniorów – wtedy więcej ludzi będzie chciało działać i zrobić coś dalej niż w zasięgu własnego podwórka” – usłyszały Magdalena Krause-Kolasa i Magdalena Januszczyk – Łabacka podczas jednego z takich spotkań.

Zmobilizowała się też młodzież w Czarnej Dąbrówce, która po warsztatach z Magdaleną Januszczyk-Łabacką zdecydowała się dążyć do powołania Młodzieżowej Rady Sołeckiej. Akademia Zdrowy Świat i Fundacja 304.pl widzą swoją rolę w tym, aby ich dalej wspierać w realizacji tego planu.

Zmiana

Zaledwie w ciągu dziewięciu miesięcy Akademia i Fundacja zaangażowały się w ponad 20 wydarzeń dla seniorów i młodzieży, na których wystąpiły w roli organizatora, współorganizatora, gościa lub prelegenta. Spotkania były w różnej formule i odbywały się zarówno w większych, centralnych dla powiatu miejscowościach, jak i w mniejszych, bardziej oddalonych od Kartuz. Czasami jeździły bezpośrednio do szkół, do klubu młodzieżowego, do klubów seniora. Tej ostatniej grupie władze obiecały nawet nieodpłatne udostępnianie miejsce na spotkania.

Obydwie organizacje wypracowały sobie dobry kontakt z władzami samorządowymi, z seniorami i młodzieżą, z instytucjami kulturalnymi i placówkami pomocowymi – to zaprocentuje niebawem, zwłaszcza że od burmistrza dostały już sygnał, że w Brodnicy mieszka około stu seniorów „niezagospodarowanych działaniami”. To wyzwanie, które wkrótce trzeba będzie podjąć.

[1] „Nestor – standard wsparcia osób starszych w Powiecie Kartuskim” to program zakładający aktywizację osób starszych zagrożonych wykluczeniem społecznym, dotkniętych samotnością, niepełnosprawnością czy długotrwałą chorobą, prowadzony przez Powiat Kartuski, zaprojektowany i koordynowany przez Kingę Szulc.

—

Akademia Zdrowy Świat rozpoczynała działania w akcji Masz Głos jako grupa nieformalna, pod koniec była już fundacją. Jej zespół to pasjonaci zdrowia fizycznego, zdrowego odżywiania, rozwoju emocjonalnego i działań społecznych. Organizują spotkania i warsztaty promujące integrację i aktywizację społeczną.

Fundacja 304.pl działa od 2021 roku. Niesie pomoc prawną osobom poszkodowanym przez los i w trudnych sytuacjach życiowych. Edukuje w zakresie komunikacji i mediacji, uczy korzystania z instytucji wsparcia i pomocowych.