Krośnieńska Rada Młodzieżowa

Wyzwanie

W Krośnie od lat mówiło się, że młodzież jest ważna, jednak gdy przychodziło do konkretów, nie widać było zrozumienia władz dla potrzeb młodych ludzi. Obecny prezydent miasta – Piotr Przytocki jeszcze podczas kampanii do wyborów samorządowych 2018 roku obiecywał Młodzieżowy Dom Kultury, ale nic z tego nie wyszło. Brakowało osoby gotowej poprowadzić tego rodzaju placówkę. Papierkiem lakmusowym sytuacji był los Młodzieżowej Rady Miasta.

„Należałam do Młodzieżowej Rady od 2018 roku i widziałam, że dla władzy była narzędziem, żeby np. złożyć kwiaty przy pomniku z okazji świąt państwowych. Gdy dochodziło do konkretnych działań, próśb, czuliśmy, że Rada Miasta podcina nam skrzydła, np. nie pozwalając na wydawanie pieniędzy, które mieliśmy do dyspozycji na swoje inicjatywy” – wspomina Alicja Menet z ObudźMY Miasto!

Gdy w 2021 roku weszła w życie nowelizacja ustawy o samorządzie gminnym zmieniająca kilka aspektów funkcjonowania młodzieżowych rad gminy, powiatu i młodzieżowego sejmiku województwa, Rada Miasta Krosna nie zaktualizowała statutu Młodzieżowej Rady. W dodatku część jej dotychczasowego składu wyjechała na studia. W wyniku tych różnych okoliczności Rada została zlikwidowana. Dla tworzącej się w tamtym czasie grupy ObudźMY Miasto! był to sygnał, aby uważniej przyjrzeć się działaniom władz – zwrócić uwagę na brak polityki młodzieżowej.

„Polityka młodzieżowa to dokument, który pozwala wyznaczyć kierunki rozwoju, określa wartości i postawy kluczowe w pracy z młodzieżą w danym mieście. Bez takiego dokumentu ciężko jest planować i egzekwować od władzy wdrażanie strategicznych działań dla młodych mieszkańców. Nie jest to dokument obowiązkowy, ale gminy, które przyjmują takie rozwiązanie, w jasny sposób pokazują, że ich podejście do młodych ma charakter podmiotowy” – wyjaśnia Aleksandra Iwańska-Figura, koordynatorka akcji Masz Głos z Fundacji Teatrikon.

Pomysł na rozwiązanie problemu

Sytuacja zaczęła zmieniać się od spotkania młodzieży z Eweliną Jurasz – dyrektorką Biura Wystaw Artystycznych w Krośnie, która pomogła stworzyć podwaliny pod działania ObudźMY Miasto! Należało do nich kilka spraw: respektowanie praw młodzieży, kwestia projektowania wieloletnich, a nie incydentalnych i jednorazowych działań dla młodych, wpływ na funkcjonowanie Centrum Aktywności Młodzieży – przestrzeni młodzieżowej na Rynku Starego Miasta w Krośnie, która formalnie jest komórką organizacyjną Biura Wystaw Artystycznych[1]. Najlepszym narzędziem do dbania o sprawy młodych na tak wielu frontach wydawało się również wznowienie działalności Młodzieżowej Rady Miasta.

Aby przygotować formalny grunt pod powołanie Rady, liderka grupy – Alicja Menet – zgłosiła się na praktykę studencką do Urzędu Miasta. Zaproponowała, że zajmie się stosowną dokumentacją – przygotowaniem projektu statutu, ordynacji wyborczej i pism typu zgody od rodziców na wyjazdy lub listy poparcia dla kandydatów.

„Zadania wykonywałam właściwie samodzielnie na podstawie starego statutu z Krosna i wzorów dostępnych w internecie. Pomoc, jaką dostałam w Urzędzie, to kilkukrotne konsultacje z wiceprezydentem Bronisławem Baranem i panią naczelniczką Wydziału Edukacji, Kultury i Sportu Marleną Gierucką – rozmawialiśmy o tym, które punkty w statucie trzeba zmienić lub poprawić” – wspomina Alicja.

Rola władzy samorządowej

Gotowe dokumenty trafiły do Urzędu Miasta. Dość długo czekały na zainteresowanie ze strony radnych. Młodzież starała się monitorować sprawę, regularnie przesyłając maile z ponagleniami i weryfikując plany posiedzeń Rady. Robiła to skutecznie, bo podczas posiedzenia Rady Miasta 31 sierpnia, w której wzięli również udział reprezentanci grupy ObudźMY Miasto!, statut Młodzieżowej Rady Miasta Krosna został uchwalony. Było to jednak dość późno, patrząc z perspektywy daty otwarcia Centrum Aktywności Młodzieży, zaplanowanej na październik. Młodzieżowa Rada Miasta miała być odpowiedzialna za prowadzenie Centrum, więc pozostawało niewiele czasu na przygotowania do tego zadania. Ale sprawa skomplikowała się jeszcze bardziej, gdy wojewoda podkarpacki odrzucił uchwałę o powołaniu Młodzieżowej Rady – stwierdził, że ordynacja, w której okręgami wyborczymi są szkoły działające na terenie gminy Krosno, wyklucza z możliwości działania w Radzie młodzież będącą mieszkańcami gminy, ale uczęszczającą do szkół poza jej terenem.

„Nasz statut był wzorowany na statutach funkcjonujących w innych miastach, gdzie takie rozwiązanie jest stosowane, jednak taki argument najwidoczniej nie przemawiał do wojewody. Razem z wiceprezydentem uznaliśmy, że najlepiej będzie zmienić nazwę Młodzieżowej Rady na Krośnieńską Radę Młodzieży, zostawiając statut, jej funkcje i uprawnienia zgodne z ogólnopolskimi wytycznymi. Taka zmiana pozwalała, aby Krośnieńską Radę powołać zarządzeniem prezydenta, które nie musi być opiniowane przez wojewodę”– mówi Alicja.

Dokumenty powołujące Krośnieńską Radę Młodzieży czekają na zarządzenie prezydenta, który zadeklarował, że wyda je do końca 2023 roku. Ale sprawa się przedłuża – na początku 2024 roku wciąż nie jest zdecydowana. Do zarządzania Centrum Biuro Wystaw Artystycznych stworzyło Społeczną Radę Młodzieży. Gdy powstanie Krośnieńska Rada, będzie ona ciałem bezpośredniego dialogu Społecznej Rady Młodzieży z władzami Krosna. Alicja Menet została zatrudniona w Centrum Aktywności Młodzieży jako animatorka młodzieży. Miasto wspiera też finansowo program ObudźMY Miasto! – w 2022 roku Biuro Wystaw Artystycznych pozyskało na jego realizację prawie 50  tys. zł, w 2023 roku 27 tys. zł.

Jak udało się zaangażować mieszkańców

Liderką odtworzenia Młodzieżowej Rady Miasta była Alicja Menet, która umiała zebrać wokół siebie i inicjatywy ObudźMY Miasto! grupę kilkudziesięciu młodych aktywnych osób. Przez trzy lata działania grupy i programu udało się zorganizować ponad 40 wydarzeń, w których wzięło udział blisko 4500 młodych mieszkańców i mieszkanek Krosna.

„Większość młodzieży wyjeżdża z Krosna, gdy skończy liceum. Alicja postanowiła studiować zaocznie, aby poświęcić się działaniom lokalnym. Nie jest <samotną wilczycą> – umie skupić wokół siebie grupę zaangażowanych młodych osób, choć skład grupy zmienia się co jakiś czas” – mówi Dariusz Figura, koordynator akcji Masz Głos z Fundacji Teatrikon.

 Zmiana                                                                                  

Młodzi z ObudźMY Miasto! czekają na spełnienie deklaracji prezydenta dotyczącej powołania Krośnieńskiej Rady Miasta. Postanowili wzmocnić swój potencjał organizacyjny, powołując Fundację ObudźMY Miasto! Każdego dnia Centrum Aktywności Młodzieży, którego ofertę częściowo kształtują członkowie grupy, odwiedza po kilkadziesiąt młodych osób i są wśród nich również takie, które nie należą do żadnej z krośnieńskich grup aktywnej młodzieży. Przychodzą po prostu posiedzieć w przyjaznym miejscu i jeśli widzą coś ciekawego, potrafią się zaangażować, np. w gry planszowe, wymieniarkę ubrań czy działania artystyczne.

[1] Z inicjatywą stworzenia takiego ośrodka wystąpiło Biuro Wystaw Artystycznych w 2019 roku, gdy miasto przygotowywało się do stworzenia wniosku na pozyskanie funduszy z  Programu Rozwoju Lokalnego Norweskiego Mechanizmu Finansowanego. Mimo braku polityki młodzieżowej, miasto podeszło wtedy do młodzieży w sposób podmiotowy. Przeprowadziło ankietę badawczą dotyczącą potrzeb młodzieży w Krośnie, w której udział wzięło ponad 700 młodych osób z Krosna, a jej wyniki zostały uwzględnione w  finalnym wniosku o pieniądze m.in. na Centrum.

—

„ObudźMY Miasto!” to zarówno nazwa grupy nieformalnej, jak i programu działań prowadzonego przez młodzież przy Biurze Wystaw Artystycznych w Krośnie od 2020 roku. Grupą zarządzają cztery osoby uczące się w różnych miejscach na terenie Podkarpacia, które zajmują się wspieraniem rówieśników w realizacji ich pierwszych projektów. Wierzą w potencjał Krosna i chcą sprawić, aby inni młodzi ludzie też go dostrzegli – zostawali w mieście lub wracali do niego.