Przedsiębiorczość dla nowych mieszkańców z Ukrainy
Wyzwanie
Grupa zaczęła się formować zaraz po wybuchu wojny w Ukrainie, gdy trzeba było na bieżąco pomagać. Wolontariat zajmował im cały wolny czas. Skupiali się na organizowaniu opieki i zajęć dla dzieci, doraźnej pomocy przy legalizacji pobytu, przy poszukiwaniu pracy, zdobywaniu podstawowych środków do życia, ubrań. Zaledwie w ciągu roku 49 tys. numerów PESEL trafiło w Krakowie do uchodźców. To pokazuje, jak wiele osób postanowiło tutaj osiąść i stworzyć swój nowy dom. Z biegiem czasu potrzeby Ukraińców i Ukrainek zmieniały się – w cenie zaczęło być bardziej specjalistyczne wsparcie i systemowe działania.
Pomysł na rozwiązanie problemu
„Początek w Polsce był dla mnie trudny. Co prawda, dzięki korzeniom mogłem starać się o Kartę Polaka, ale nie znałem języka. Pomogła mi praca w sklepie – rozmowy z klientami, współpracownikami. Musiałem też wejść w temat przepisów i załatwić rodzicom legalizację pobytu. Wszędzie spotykałem ludzi podobnych do mnie, nieznających przepisów, potrzebujących na nowo ułożyć sobie życie. I coś mi zaczynało świtać, ale silniejszy impuls przyszedł po 24 lutego 2022 roku” – wspomina Kyrylo Shkirenko, lider Step by Step, który do Krakowa przyjechał po wybuchu wojny w Donbasie w 2014 roku.
W marcu 2023 roku w Krakowie odbywało się spotkanie dla organizacji i grup nieformalnych, pomagających uchodźcom z Ukrainy. Organizowała je Fundacja Zustricz, która od wielu lat prowadzi działania dla społeczności ukraińskiej, jest też finalistą nagrody Super Samorząd 2020. Tematem rozmów była dotychczasowa współpraca z miastem i potrzeba wypracowania konkretnych rozwiązań, jak tę współpracę usprawnić. Właśnie tutaj Kyrylo Shkirenko i Olena Tarovyk poznali Piotra Zapolskiego, konsultanta Punktu Obsługi Przedsiębiorców Urzędu Miasta Krakowa, który zajmował się m.in. szkoleniem obcokrajowców. Przedstawiciele Step by Step poprosili go o kilka szkoleń.
„Po wybuchu wojny w Ukrainie Kraków stał się nowym domem dla wielu osób szukających schronienia w Polsce. Ale działania na rzecz migrantów i migrantek były w tym mieście podejmowane od dawna. Od 2016 roku funkcjonuje Program Otwarty Kraków, który ma na celu wdrażanie i realizację polityki otwartości miasta na przedstawicieli i przedstawicielki mniejszości narodowych i etnicznych oraz cudzoziemców. Z kolei Punkt Obsługi Przedsiębiorców pomaga m.in. w języku ukraińskim. Nie dziwi mnie więc, że grupa Step by Step bez problemu odnalazła tutaj partnerów do współpracy” – mówi Joanna Ciesielka, koordynatorka akcji Masz Głos z Fundacji Teatrikon.
Rola władzy samorządowej
Piotr Zapolski poprowadził w ramach swoich działań zawodowych trzy spotkania dla osób z Ukrainy na temat zakładania własnej działalności gospodarczej. Pomieszczenia nieodpłatnie udostępniło Centrum Obywatelskie, prowadzone przez Forum Organizacji Społecznych KraFOS w ramach zadania finansowanego ze środków Miasta Krakowa. Na trop tego miejsca Kyrylo trafił przez internet.
„Wyjaśniałem uczestnikom szkoleń, jak zarejestrować firmę bez wychodzenia z domu, jak zrobić to osobiście w Punkcie Obsługi Przedsiębiorcy, jak potwierdzić Profil Zaufany, niezbędny do elektronicznego załatwiania spraw urzędowych. Mówiłem też o możliwościach uzyskania wsparcia finansowego na otwarcie firmy i o obowiązkach przedsiębiorcy wobec ZUS, czy Urzędu Skarbowego.” – mówi Piotr Zapolski.
„Ludzie myśleli, że nie wyjeżdżają z Ukrainy na długo. Wielu miało niewielki zapas pieniędzy, który szybko zaczął się wyczerpywać i pojawiła się kwestia zarobków. Byli ciekawi, gdzie szukać pracy, jak napisać CV, czy można dostać pracę bez znajomości języka – starałem się odpowiedzieć im na te pytania i podzielić się praktyczną wiedzą” – mówi Kyrylo, który też później prowadził szkolenia.
Jak udało się zaangażować mieszkańców
Szkolenia dobrze odpowiadały na potrzeby nowych mieszkańców Krakowa, bo cieszyły się dużym zainteresowaniem. W pierwszym z nich uczestniczyło 75 osób, w dwóch kolejnych 145. Zapewne wynikało to też z aktywnej postawy samej grupy Step by Step, która ciągle ma do zaproponowania coś nowego społeczności ukraińskiej Krakowa, a różnorodność tych działań przyciąga ludzi. Dla przykładu, oprócz szkoleń przeprowadzonych przez Piotra Zapolskiego, grupa w niewiele późniejszym czasie zorganizowała:
- spotkanie dotyczące legalizacji pobytu; prowadziła je jedna z członkiń grupy – Tetiana Pohrebtsova,
- spotkanie dotyczące organizacji życia codziennego, np. jak załatwić sprawy w przychodni, czy jak aktywnie szukać pracy w Polsce; prowadził Kyrylo Shkirenko,
- integracyjne spotkania dla młodzieży, zrealizowane przez wolontariuszy grupy Step by Step in Kraków,
- spotkanie z decoupage i malowania; prowadząca Olga Mao wraz z wolontariuszami,
- konsultacje na temat polskich szkół i integracji ucznia z Ukrainy z udziałem asystentki międzykulturowej Natalii Agramakovej,
- spotkanie z młodzieżą z Belgii, Czech, Niemiec, Litwy i Serbii na zaproszenie Instytutu Goethego w Pradze, w którym uczestniczyli wolontariusze grupy razem z Kyrylem Shkirenko.
We wszystkich spotkaniach zorganizowanych przez grupę w 2023 roku wzięło udział 659 osób, czyli ok. 8 % Ukraińców i Ukrainek zameldowanych w Krakowie w tym samym roku. Z wieloma z nich Step by Step wciąż utrzymuje kontakt przez media społecznościowe, a ma ponad 2,5 tysięcy obserwujących na Instagramie i 1,5 tys. na Facebooku. To sprawia, że w ciągu kilku godzin zapełniają się mu listy na szkolenia. A ludzie po nich piszą:
„Jesteśmy pod wrażeniem Waszej pracy! Szczególne podziękowania dla liderów – Oleny, Olgi i Kirilla!”
„Dziękujemy Wam za wsparcie i za wiarę w nas i pomoc w realizacji naszej misji” (Fundacja Uraine is You z Kijowa)
„Dziękujemy za organizację zawsze ciekawych i istotnych spotkań” (opinia po spotkaniu o karcie pobytu)
„Mam nadzieję, że Step by Step in Kraków da nam kolejną okazję do spotkania i nauki od Pani Tatiany” (opinia po warsztatach malarskich)
Co ważne, na spotkaniach i przekazywaniu wiedzy się nie kończy. Grupa Step by Step in Kraków, korzystając ze swoich internetowych zasięgów, promuje też ukraiński biznes w Krakowie w cyklach postów, gdzie przedstawia historie ukraińskich przedsiębiorców, np.: post o sklepie Dwa Kolory, post o gabinecie kosmetycznym.
Zmiana
Według Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej od początku wojny do końca maja 2023 roku osoby z Ukrainy mieszkające w Krakowie zarejestrowały 1549 firm, głównie w branżach IT, kosmetycznej, e-commerce. Dla porównania (dane za 2022 rok) obywatele państw członkowskich UE zarejestrowali takich firm 78, a z innych krajów 151. W skali całej Polski od wybuchu wojny w Ukrainie do końca czerwca 2023 roku w bazie CEIDG pojawiło się 29,4 tys. ukraińskich jednoosobowych podmiotów gospodarczych.
Istotny szczegół
Równolegle do cyklu szkoleń z przedsiębiorczości i integracji grupa Step by Step in Kraków podjęła działania z myślą o młodzieży.
„Po wybuchu wojny, dużo dzieci i młodzieży z Ukrainy zaczęło naukę w polskich szkołach. Docierały do nas sygnały, że nie zawsze jest kolorowo, więc chcieliśmy bliżej przyjrzeć się ich sytuacji. Z racji tego, że jesteśmy grupą nieformalną i byłoby nam trudno wejść do szkół z badaniami, postanowiliśmy skorzystać z pomocy Młodzieżowej Rady Miasta, która zainteresowała się tematem” – wspomina Kyrylo Shkirenko.
Lider grupy wziął udział w spotkaniu z Młodzieżową Radą i przedstawił jej wstępne wnioski z przeprowadzonych przez siebie i koleżanki z grupy rozmów z młodzieżą, ich rodzicami oraz obserwacje asystentki międzykulturowej z jednej ze szkół. Wynikało z nich, że jest za mało asystentów międzykulturowych w szkołach i często dochodzi do nieprzyjemnych sytuacji, np. wyśmiewania i przejawów braku tolerancji między uczniami polskimi i ukraińskimi. Poprosił młodzieżowych radnych o wsparcie i przeanalizowanie, jakie kroki mogą podjąć w tym temacie.
We wrześniu członkowie Step by Step in Kraków i Młodzieżowej Rady spotkali się ponownie. Rada zapewniła, że temat szkół i asystentów jest ważną dla niej sprawą i że będzie ją monitorować. Na tym samym spotkaniu pojawił się też pomysł powołania komisji dialogu obywatelskiego ds. mniejszości narodowych, aby szerzej podejść do tematu i zadbać o wsparcie nie tylko Ukraińców w Krakowie, ale i przedstawicieli innych diaspor mieszkających w tym mieście. W tej chwili trwają prace nad ustaleniem celów i zakresu działania komisji, a grupa Step by Step przygotowuje się do założenia fundacji, co na pewno pomoże we wszystkich kolejnych jej inicjatywach.
—
Step by Step in Kraków jest grupą nieformalną zrzeszającą młodych ludzi z Ukrainy. Działają w Krakowie, gdzie starają się łączyć obcokrajowców i wraz z innymi mieszkańcami budować aktywną społeczność. Organizują różne wydarzenia, warsztaty, spotkania, zajęcia dla dzieci, pomagają w poszukiwaniu pracy i legalizacji pobytu w Polsce. Sami byli kiedyś tutaj nowi, więc wiedzą, że odnalezienie się w innym kraju nie jest łatwe.