Transport publiczny tuż za wielkim miastem

Wyzwanie

Gmina Czosnów jest w bezpośrednim sąsiedztwie Warszawy i niespełna 20-kilometów wystarczy, aby był problem z dojazdem do stolicy. O ile Warszawa jest chwalona za organizację transportu publicznego na terenie miasta, o tyle do wielu okolicznych miejscowości nie dojeżdża autobus, co więcej – brakuje dogodnych połączeń lokalnej komunikacji, z których można by przesiąść się do linii warszawskich. Sytuacja frustruje mieszkańców, którzy uskarżają się, że ich starsi rodzice i dzieci nie mogą dogodnie dojechać do lekarza, szkoły lub pracy.

Pomysł na rozwiązanie problemu

Temat nie był nowy dla Stowarzyszenia Slavia Masovia, bo kłopot z dojazdami trwał już od dłuższego czasu. Sprawa stawała się jednak paląca, gdy lokalne władze nieskutecznie próbowały rozwiązać problem, a do Stowarzyszenia zaczęli zgłaszać się ludzie z prośbami o reakcję. Stowarzyszenie dało się już poznać otoczeniu jako skuteczne, zwłaszcza że jedną z jego liderek jest radna powiatowa. W poszukiwaniu odpowiedzi na potrzebę mieszkańców zaczęli naradzać się z sołtysami, radnymi i wójtem gminy – Antonim Kręźlewiczem, a po przystąpieniu do akcji Masz Głos ich uwagę zwróciły konsultacje społeczne.

„Na początku skupiliśmy się na wnikliwej analizie połączeń komunikacyjnych w gminie – komunikacji gminnej, PKS Polonus i linii ZTM. Musieliśmy dokładnie rozeznać problem w punkcie wyjścia. Podczas spotykań z sołtysami i radnymi gminy Czosnów zbieraliśmy informacje, które miały pomóc nam w stworzeniu optymalnych rozwiązań” – mówi Leszek Giziński ze Stowarzyszenia Slavia Masovia.

Analiza rozkładów jazdy była o tyle trudna, że dotyczyła wielu przewoźników, ponadto wymagała sprawdzenia, na ile proponowane przez nich połączenia umożliwiają łatwe wzajemne skomunikowanie i gdzie są białe plamy. Grupa nie miała do dyspozycji map kursowania i przystanków poszczególnych linii, więc musiała ręcznie nanosić wszystkie połączenia na jeden arkusz i analizować godziny kursów. Zajęło to dobrych kilkanaście godzin pracy. Trzeba było wypracować dwa rozwiązania – doraźne z racji trwającej przebudowy S7, która powoduje dodatkowe trudności komunikacyjne, i długoterminowe. Każde z nich należało potem skonsultować z władzami nie tylko Czosnowa, ale też Łomianek, Nowego Dworu Mazowieckiego i Warszawy, bo trasy autobusów prowadzą przez kilka mazowieckich gmin i powiatów.

Już po wstępnej analizie danych członkowie Stowarzyszenia dostrzegli konieczność dokładniejszej diagnozy potrzeb komunikacyjnych mieszkańców. Wróciła myśl o spotkaniu konsultacyjnym i przygotowaniu ankiety, aby zebrać oczekiwania i postulaty.

Jak udało się zaangażować mieszkańców

Pierwsze spotkanie konsultacyjne odbyło się pod koniec września 2023. Sali użyczyła Szkoła Podstawowa w Kazuniu Polskim. Frekwencja przerosła oczekiwania organizatorów – na spotkanie przyszło około 250 mieszkańców. Szybko trzeba było przenosić się z sali lekcyjnej, w której pierwotnie miało odbyć się spotkanie, do sali gimnastycznej. Anna Maliszewska ze Stowarzyszenia przedstawiła rozwiązania bazujące na analizach grupy – zaproponowała przedyskutowanie ich. Mieszkańcy proponowali m.in. przesunięcie godzin odjazdu autobusów, zwiększenie ilości kursów 850, ponieważ linie są przepełnione, zgłosili brak dogodnych połączeń z Nowym Dworem Mazowieckim dla uczniów i potrzebę lepszego systemu informacyjnego o rozkładach jazdy.

Każdy z uczestników dostał też do anonimowego wypełnienia ankietę, w której były pytania o to, jak często ankietowani wybierają komunikację publiczną, jakich kierunków komunikacji publicznej najbardziej potrzebują oraz jakich zmian potrzebują w zakresie połączeń komunikacyjnych. Ankiety zostały też rozkolportowane w szkołach i gminnej bibliotece dla osób, które nie mogły wziąć udziału w konsultacjach.

Kilka tygodni później mieszkańcy sąsiedniej wsi Kaliszki poprosili o spotkanie konsultacyjne wzorem Czosnowa. Przyszło kilkanaście osób. Spotkanie odbyło się według sprawdzonego scenariusza. Nowością były ankiety w wersji elektronicznej. Żeby zwiększyć rzetelność badania, wypełnianie było możliwe jedynie po zalogowaniu się na adres e-mailowy. W efekcie Stowarzyszenie otrzymało 482 wypełnione ankiety (papierowe i elektroniczne) od mieszkańców całej gminy. Najstarsza uczestniczka badania miała 92 lata! Zebrane wnioski mieszkańców z konsultacji społecznych oraz analizy ankiet trafiły do Urzędu Gminy Czosnów.

Rola władzy samorządowej

Nie można powiedzieć, że władze Czosnowa wcześniej nie dostrzegały problemu i nie reagowały. Próbowały porozumienia w sprawie braku dobrych połączeń z samorządami Warszawy, Łomianek i Nowego Dworu Mazowieckiego. Postulowały rozszerzenie komunikacji, zwiększenie liczby kursów, wydłużenie linii 750, skierowanie na trasy dłuższych autobusów. Pomysłów i prób zmian było wiele, ale żadna nie przyniosła odczuwalnej poprawy. Konsultacje społeczne zorganizowane przez Stowarzyszenie postawiły temat na nowo i od innej strony.

Członkowie Stowarzyszenia parę raz spotkali się z wójtem Czosnowa, który otrzymał też list od organizatora akcji Masz Głos rekomendujący inicjatywę Stowarzyszenia, co mocniej wyartykułowało ważkość problemu i zmotywowało go do podjęcia działań. Wójt z aprobatą odniósł się do pomysłu wprowadzenia dodatkowych kursów, dowożących pasażerów do głównych linii, a docelowo do rozszerzenia oferty komunikacji Zarządu Transportu Miejskiego. W odpowiedzi na postulaty zebrane podczas konsultacji społecznych zadeklarował, że od 1 stycznia 2024 roku zostanie zwiększona liczba kursów 850 i że nowy rozkład jazdy autobusów będzie lepiej dostosowany do potrzeb mieszkańców. Wójt wystąpił też do Wojewody Mazowieckiego o dofinansowanie do nowej trasy, wszedł w kontakt z władzami sąsiednich samorządów.

„Zapewniam, że nadal będziemy starali się usprawnić komunikację na terenie Naszej Gminy, musimy być jednak świadomi ograniczeń jakie wynikają z przyczyn, takich jak przebudowa trasy E7, brak kierowców oraz możliwości budżetu” – napisał do organizatorów konsultacji i zapowiedział, że budżet na komunikację zwiększy o około 20%.

Zmiana

Sprawa zmian w organizacji komunikacji publicznej gminy Czosnów nabrała tempa, choć nie jest łatwą  z racji związku z innymi samorządami i sąsiednimi miejscowościami. Kluczowe znaczenie miały konsultacje społeczne i lista konkretnych potrzeb, które trafiły do rąk lokalnych władz. Do wyobraźni przemawiała frekwencja na zwłaszcza pierwszym spotkaniu, którą Stowarzyszenie udokumentowało na zdjęciach, a potem opublikowało je na profilu na Facebooku. Po spotkaniach z mieszkańcami grupa otrzymała podziękowania od wielu z nich, że podjęła się tak trudnego problemu.

Już jeździ się z Czosnowa łatwiej. Zostały wdrożone drobne korekty do kursów polegające na przesunięciach godzin odjazdów nawet o 15 minut. Do aktualizacji trafiły rozkłady jazdy najpopularniejszych połączeń, aby mieszkańcy mieli większy komfort podróżowania do pracy, szkoły czy lekarza. Zmiany będą obowiązywały od 1 stycznia 2024 roku.

 „Rezultatem tej inicjatywy są bardzo konkretne postulaty zmian, które otrzymał wójt gminy i na które zareagował podjęciem zdecydowanych działań. Ogromne wrażenie zrobiła też na mnie frekwencja na spotkaniu konsultacyjnym, która pokazuje sens i potrzebę konsultacji społecznych w lokalnej społeczności. Mam nadzieję, że staną się one częściej wykorzystywanym sposobem zasięgania opinii mieszkańców w tej gminie” – mówi Agnieszka Maszkowska, koordynatorka akcji Masz Głos z Fundacji  SocLab.

—

Stowarzyszenie Slavia Masovia zajmuje się dziedzictwem historycznym – ma na koncie współorganizację widowiska historycznego „Czosnów 1939” i „Mazowieckiego Turnieju Rycerskiego”, ochroną przyrody i międzypokoleniową integracją – organizuje spotkania i potańcówki. Chętnie działa razem z innymi organizacjami społecznymi, którym też zależy na tym, aby gmina Czosnów była miejscem przyjaznym dla lokalnej społeczności.