Jak skutecznie walczyć z mobbingiem

Planowane zmiany legislacyjne dotyczące prawa pracy w zakresie mobbingu zaostrzą odpowiedzialność pracodawców, co nie będzie korzystne dla nich i dla pracowników – mówi Iwona Siekierska, prezeska Fundacji Start Tango, zajmującej się przeciwdziałaniem przemocy w miejscu pracy.

Źródłem przemocy są sprawcy i to oni powinni odpowiadać za agresję w miejscu pracy. Przeniesienie odpowiedzialności za mobbing na pracodawcę, bez jednoczesnego zwiększenia ich uprawnień w kwestii dyscyplinowania sprawców, nie tylko nie zlikwiduje przyczyny przemocy, ale może zaognić problem. Z dużym prawdopodobieństwem można przypuszczać, że po wprowadzeniu planowanych zmian legislacyjnych, formuła „przeciwdziałanie przemocy to wspólna sprawa pracowników i pracodawców” przestanie mieć sens. Znowelizowane prawo wymusi na pracodawcach wzmożone działania, mające na celu ochronę wyłącznie ich interesów, na czym stracą osoby poszkodowane.

–  W obecnym stanie prawnym pracodawcy dysponują bardzo ograniczonym katalogiem środków umożliwiających skuteczne przeciwdziałanie mobbingowi – dodaje mec. Tomasz Kaszucki, adwokat współpracujący z Fundacją Start Tango. –  Choć ciąży na nich obowiązek zapobiegania mobbingowi, co wynika z aktualnego brzemienia art. 94³ § 1 kodeksu pracy, to ich faktyczne możliwości reagowania na niepożądane zachowania pracowników są dalece niewystarczające.

Rozwiązanie stosunku pracy czy też stosowanie innych środków dyscyplinujących, takich jak nagany czy upomnienia, muszą być zawsze oparte na solidnych podstawach dowodowych. Tymczasem mobbing ze swojej natury jest zjawiskiem trudnym do uchwycenia, często opartym na relacjach słownych, subiektywnych odczuciach i działaniach rozciągniętych w czasie. W praktyce oznacza to, że pracodawca, obawiając się ryzyka przegranej w sądzie pracy, bardzo często wstrzymuje się z podejmowaniem działań wobec sprawców mobbingu.

W efekcie ofiary pozostają bez realnej ochrony, a pracodawca znajduje się w sytuacji patowej – formalnie zobligowany jest do przeciwdziałania mobbingowi, a jednocześnie pozbawiony skutecznych narzędzi do jego eliminowania.

W tym kontekście warto rozważyć wprowadzenie do Kodeksu pracy przepisów, które jednoznacznie uregulują katalog środków zapobiegawczych czy też dyscyplinarnych, dostępnych dla pracodawcy w sytuacjach stosowania mobbingu. Przepisy te mogą na przykład polegać na przeniesieniu domniemanego sprawcy na inne stanowisko lub do innego działu, tymczasowym odsunięcie podejrzanego o mobbing od obowiązków służbowych, wprowadzeniu dodatkowych kar porządkowych, obowiązkowym skierowaniu sprawcy na szkolenie z zakresu komunikacji i zachowań interpersonalnych etc.

– Ich uzupełnieniem powinny być środki dyscyplinujące, chroniące pracodawców i osoby niesłusznie posądzane o przemoc przed fałszywymi oskarżeniami, co pozwoli zapobiec nadużyciom i nauczy pracowników odpowiedzialności za słowo – dodaje Iwona Siekierska.

Fundacja Start Tango to organizacja non profit, która we współpracy ze specjalistami i przedstawicielami kadry zarządzającej krakowskich urzędów, instytucji i sektora prywatnego w aktywny sposób przeciwdziała wykluczeniom, dyskryminacji, mobbingowi i innym formom przemocy w środowisku pracy. Obecnie organizacja realizuje społeczny projekt „Rekomendacje w zakresie udzielania pomocy osobom poszkodowanym przemocą w środowisku pracy”, w ramach którego tworzy wytyczne, możliwe do wdrożenia w wewnętrznych politykach antymobbingowych, z troską o osoby poszkodowane i cały zespół pracowników, bez strat dla pracodawcy. Projekt, realizowany w ramach akcji Masz Głos Fundacji Batorego, otrzymał honorowe patronaty Wojewody Małopolskiego Krzysztofa Jana Klęczara i Prezydenta Miasta Krakowa Aleksandra Miszalskiego. Jego ukończenie jest zaplanowane na listopad 2025 roku.