Pomiń menu

Historia sukcesu: Ruch Inicjatyw Obywatelskich Tczewa przypomina tradycję społecznego decydowania o parku miejskim

Ruch Inicjatyw Obywatelskich Tczewa do akcji Masz Głos, Masz Wybór dołączył w 2014 roku, z sukcesami zajmując się promocją i zwiększeniem partycypacyjności budżetu obywatelskiego. W tegorocznej edycji akcji RIOT postanowił przyjrzeć się przestrzeni publicznej, a dokładniej –  zaniedbanemu Parkowi Miejskiemu, stawiając sobie za cel opracowanie społecznej koncepcji rewitalizacji parku.

Działania RIOT wokół parku są kontynuacją jego sięgającej XIX wieku społecznikowskiej tradycji – założony został z inicjatywy mieszkańców Tczewa skupionych w Towarzystwie Upiększania Miasta. Przez dziesięciolecia park był ulubionym miejscem spacerów tczewian, jednak od lat 1990 podupadał – infrastrukturę zniszczono, ścieżki zarosły, zniknął zabytkowy bruk, a bez opieki ogrodnika roślinność zdziczała. Choć od 2000 roku prowadzone są powierzchowne naprawy, zdaniem aktywistek i aktywistów nie uwzględniają one społecznego ducha tego miejsca – mieszkańcy i mieszkanki nie mają wpływu na kierunek jego odbudowy. Efektem braku konsultacji jest choćby  postawienie Zegara Słonecznego… w cieniu drzew. Ostatecznym impulsem do podjęcia działań stała się informacja o planach utworzenia parku linowego.
Pierwszym podjętym w parku działaniem RIOT było przeprowadzenie inwentaryzacji parku oraz rozpoznanie potrzeb mieszkańców. Aktywiści i aktywistki oznaczyli na mapie śmietniki i latarnie oraz sprawdzili stan alejek, ławeczek i roślinności, wskazując przy tym drzewa, które mogą zostać wycięte i te, które powinny znaleźć się na trasie planowanej ścieżki dendrologicznej. Badanie stanu parku pozwoliło przygotować udostępnioną w formie papierowej i elektronicznej ankietę dla mieszkańców, którą wypełniło aż 520 osób. Okazało się, że mieszkańcy i mieszkanki cenią zieleń i spokój parku, ale potrzebują też dodatkowych atrakcji – miejsca zabaw dla dzieci i kawiarenki oraz naprawy infrastruktury. RIOT animował także dyskusję na temat parku na swoim profilu na Facebooku. Podsumowując wyniki ankiety i wypowiedzi z forum, RIOT stworzył koncepcję parku jako miejsca „Zieleń+”, czyli, jak mówi Łukasz Brządkowski, miejsca, które ma dostarczać atrakcji, ale przede wszystkim ma być zielone i spokojne.
Już we wstępnej fazie działań aktywiści zachęcali mieszkańców do współpracy. Tczewianie wzięli udział w spacerze śladami historii parku i prelekcjach pod tytułem „Tajemnice Tczewskiego Parku”, wypełniali ankietę, wypowiadali się na forum. Kolejnym etapem była wspólna praca nad społeczną koncepcją rewitalizacji parku. W warsztatach z architektem udział wzięła reprezentatywna grupa mieszkańców – w tym rodziny z dziećmi, rowerzyści, miłośnicy przyrody itp., a kolejne grupy (seniorzy, opiekunowie psów) zaangażowały się w konsultacje wyników warsztatów. Wizualizację tej partycypacyjnie wypracowanej koncepcji, przygotowaną przez architekta krajobrazu, zaprezentowano następnie podczas debaty z mieszkańcami oraz opublikowano w internecie, zachęcając do dalszego zgłaszania uwag.
Obok aktywistów z RIOT i mieszkańców w działania wokół parku włączyły się także władze lokalne. Odpowiedzialny za miejską zieleń przedstawiciel Urzędu Miejskiego  brał udział w sprawdzaniu stanu roślinności parku. Działacze spotykali się także kilkukrotnie z urzędnikami, z prezydentem miasta oraz z prywatnym sponsorem aby przedstawić efekty pracy z mieszkańcami i omówić najtrudniejsze kwestie, takie jak bariery architektoniczne ograniczające dostęp osobom starszym i z niepełnosprawnościami. Zgrzytem we współpracy z urzędem było podjęcie przez władze rozmów z prywatnym inwestorem bez konsultacji z mieszkańcami i organizacjami, co spotkało się jednak z szybką reakcją RIOT skutkującą powrotem do debaty publicznej. Działacze RIOT oceniają, że udało im się rozruszać urzędników, którzy zaczęli pytać mieszkańców i mieszkanki o ich pomysły na zagospodarowanie innych miejskich przestrzeni. Na wniosek RIOT prezydent powołał zespół ds. zieleni z przedstawicielami organizacji pozarządowych, urzędu miejskiego i rady miasta.
W efekcie współpracy RIOT, mieszkańców Tczewa i władz samorządowych powstała społeczna koncepcja rewitalizacji parku jako miejsca dostępnego różnorodnym grupom użytkowników, miejsca spędzania czasu wolnego, odpoczynku, a także przestrzeni dla działań lokalnych animatorów kultury czy wystaw artystycznych. Prezydent miasta zadeklarował, że Park Miejski zostanie wpisany do ogólnomiejskiego projektu rewitalizacji miasta Tczewa, a urząd sfinansuje z miejskiej kasy szczegółową inwentaryzację drzewostanu.  Architekt współpracujący z RIOT otrzymał od urzędu miasta zlecenie na kontynuowanie prac nad projektem graficznym koncepcji wypracowanej przez urząd i mieszkańców.