Inicjatywa uchwałodawcza mieszkańców – legalna i wskazana!

Naczelny Sąd Administracyjny potwierdził w dniu 21 listopada 2013 r., że mieszkańcy jednostek samorządu terytorialnego mają prawo do inicjatywy uchwałodawczej.

Sprawa przed NSA związana była ze skargą kasacyjną wojewody warmińsko-mazurskiego od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie z dnia 14 maja 2013 r.(sygn. akt:  II SA/Ol 196/13). WSA w Olsztynie przyznał wtedy rację radzie miasta Ełk, że ta mogła ustanowić w statucie miasta, że jego mieszkańcy mogą występować do rady z propozycjami projektów uchwał. Sąd stwierdził wtedy m.in., że obywatele mają prawo do inicjatywy uchwałodawczej i okoliczność, że nie zostało to wyrażone wprost w ustawie z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym nie ma żadnego znaczenia. Dopiero ewentualny zakaz takiego rozwiązania w powołanej ustawie pozwalałby na uznanie, że obywatele nie mogą zgłaszać projektów uchwał.

Wojewoda nie zgodził się z takim wynikiem postępowania i skierował skargę kasacyjną do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Ten nie podzielił argumentacji wojewody i stwierdził, że nie tylko nie ma zakazu uregulowania inicjatywy uchwałodawczej mieszkańców w statucie jednostki samorządu terytorialnego, ale wprost wywiódł podstawę do takiej regulacji z przepisu art. 1 ustawy o samorządzie gminnym, który stanowi, że mieszkańcy gminy tworzą z mocy prawa wspólnotę samorządową.

To bardzo ważne rozstrzygnięcie, ponieważ, jak się wydaje, przesądza ostatecznie, że rady gmin mają pełną swobodę w kształtowaniu inicjatywy uchwałodawczej mieszkańców. Czekali na nie m.in. mieszkańcy Olsztyna, gdyż Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie odroczył sprawę dotyczącą legalności umieszczenia tego uprawnienia w statucie miasta, wskazując, że weźmie pod uwagę rozważania Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Orzeczenie: Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego  z dnia 21 listopada 2013 r., sygn. akt: II OSK 1887/13.

autor Krzysztof Izdebski