Pomiń menu

Kto może kandydować w wyborach samorządowych?

Kto może kandydować?

Możliwość skorzystania z biernego prawa wyborczego regulują samorządowe ustawy wyborcze, tj. Ordynacja wyborcza do rad gmin, powiatów i sejmików województw oraz ustawy o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza, prezydenta miasta. – Przyjmuje się, że kandydować do rady może każda osoba uprawniona do głosowania, czyli korzystająca z czynnego prawa wyborczego. Są to osoby, które w dniu głosowania ukończą 18 lat oraz stale zamieszkują na obszarze działania danej rady, co jest równoznaczne z wpisaniem ich do rejestru wyborców – mówi Dawid Sześciło, ekspert Fundacji Batorego. O mandat radnego gminy może ubiegać się także obywatel Unii Europejskiej, m.in. jeśli stale zamieszkuje na terenie danej gminy i jest wpisany do rejestru wyborców.
Prawa do głosowania nie mają osoby pozbawione praw publicznych prawomocnym orzeczeniem sądowym lub pozbawione praw wyborczych orzeczeniem Trybunału Stanu, a także ubezwłasnowolnione prawomocnym orzeczeniem sądowym.
 
Analogicznie zasady obowiązują w bezpośrednich wyborach na wójta, burmistrza lub prezydenta miasta – z jednym wyjątkiem:  kandydaci i kandydatki w dniu głosowania muszą mieć ukończony 25. rok życia.
 
Samorządowe ustawy wyborcze przewidują też, że w szczególnych przypadkach niektóre osoby – choć mają prawo do głosowania – nie mają prawa kandydować. Są to osoby:
  • karane za przestępstwo umyślne ścigane z oskarżenia publicznego,
  • wobec których wydano prawomocny wyrok warunkowo umarzający postępowanie karne w sprawie popełnienia przestępstwa umyślnego ściganego z oskarżenia publicznego,
  • wobec których wydano prawomocne orzeczenie sądu stwierdzające utratę prawa wybieralności, na podstawie przepisów tzw. ustawy lustracyjnej.
Należy również pamiętać, iż kandydaci/kandydatki nie mogą jednocześnie ubiegać się o stanowiska w radzie gminy, powiatu czy sejmiku wojewódzkiego. Z kolei osoby zainteresowane kandydowaniem na wójta, burmistrza lub prezydenta miasta mogą startować tylko w jednej gminie naraz. – Nie obowiązuje ich jednak zasada stałego zamieszkania na obszarze danej gminy, co oznacza, że będąc wpisanym do rejestru wyborców w Warszawie, można ubiegać się o stanowisko prezydenta Sopotu – tłumaczy Dawid Sześciło. – Ponadto kandydaci i kandydatki na te stanowiska mają prawo ubiegać się o głosy wyborców do jednej z rad: gminy, powiatu, sejmiku wojewódzkiego.