Zostań obserwatorem społecznym
Obserwatorzy społeczni – co, kiedy i jak możecie zrobić?
Ostatnie zmiany w prawie wyborczym wprowadziły nową instytucję – obserwatorów społecznych. Jeżeli chcielibyście zostać obserwatorami społecznymi, poniżej opisujemy Wam krok po kroku, jak możecie to zrobić. Poniższy opis jest skrótem najważniejszych informacji. Więcej informacji znajdziecie w Poradniku dla obserwatorów społecznych. Zapraszamy też do wzięcia udziału w projekcie „Obserwujemy wybory” prowadzonym przez koalicję organizacji pozarządowych, a koordynowanym przez Fundację im. Stefana Batorego.
KROK PIERWSZY – wyznaczcie sobie cel Waszego działania
Bycie obserwatorem wyborczym to bardzo ważne zadanie i dlatego warto głęboko zastanowić się nad tym, jaki jest cel Waszej obserwacji. Pamiętajcie, że obowiązkiem obserwatora społecznego jest obiektywizm.
Przykładowe cele obserwacji społecznej to:
- chęć sprawdzenia, czy wybory są przejrzyste
- chęć sprawdzenia, czy są sprawnie/właściwie zorganizowane
- chęć sprawdzenia, czy są dostępne dla każdej grupy społecznej
KROK DRUGI – znajdźcie odpowiednią fundację lub stowarzyszenie
Prawo delegowania obserwatorów społecznych przysługuje polskim stowarzyszeniom i fundacjom, do których celów statutowych należy „troska o demokrację, prawa obywatelskie i rozwój społeczeństwa obywatelskiego”.
Pamiętajcie:
- nieistotne jest, w jaki sposób, za pomocą jakich określeń te cele zostaną sformułowane. Ważne jest, aby cele zapisane w statucie wpisywały się w „troskę o demokrację, prawa obywatelskie i rozwój społeczeństwa obywatelskiego”
- w statucie organizacji musi znajdować się co najmniej jeden z tych celów
- Tutaj znajdziecie wzór zaświadczenia dla obserwatora społecznego [link], który powinna wystawić wam delegująca organizacja.
KROK TRZECI – wybierzecie lokal, w którym chcecie być obserwatorami
Musicie mieć na uwadze, że fundacje i stowarzyszenia mogą delegować jednego obserwatora, który będzie obecny w lokalu wyborczym w danym momencie. Obserwatorów może być więcej, ale nigdy nie mogą przebywać razem w tym samym czasie w lokalu wyborczym. Możecie więc zorganizować grupę obserwatorów, którzy będą pełnili dyżury w danym lokalu.
Ważne!
- zgłaszanie się obserwatorów odbywa się na podstawie przedstawienia zaświadczenia wydanego przez organizację delegującą
- nie jest wymagana wcześniejsza rejestracja, nie musicie zgłaszać Komisji Wyborczej, że chcecie w niej przeprowadzić obserwację społeczną, wystarczy, że pojawicie sie w lokalu wyborczym z zaświadczeniem od stowarzyszenia lub fundacji, które spełniają wyżej opisane kryteria.
KROK CZWARTY – wybierzcie formę obserwacji
Jak już pisaliśmy, w Okręgowej Komisji Wyborczej nie może przebywać więcej niż jedna osoba. Jednak obserwatorzy mogą się wymieniać, jeśli wybierzecie odpowiednią formę obserwacji społecznej.
Rodzaje obserwacji społecznych to:
OBSERWACJA STACJONARNA
OBSERWUJEMY CAŁY PRZEBIEG DNIA WYBORCZEGO | OBSERWUJEMY KLUCZOWE MOMENTY W DNIU WYBORCZYM |
Obserwator społeczny jest obecny od momentu rozpoczęcia pracy komisji (na godzinę przed otwarciem lokali wyborczych) do wywieszenia podpisanego przez komisję protokołu | • obserwacja pod kątem przyjętego celu • obserwacja przygotowania do otwarcia lokalu • obserwacja przekazywania urny z jednej komisji do drugiej • obserwacja liczenia głosów • obserwacja sporządzania protokołów |
OBSERWACJA MOBILNA
Jeden obserwator odwiedza wszystkie lub kilka wybranych/wylosowanych komisji wyborczych (i spędza w nich podobną ilość czasu) |
KROK PIĄTY – co się dzieje po obserwacji?
Opiszcie, jak przebiegła Wasza obserwacja społeczna, a następnie opublikujcie tekst na stronie www.maszglos.pl, zainteresujcie publikacją mieszkańców, lokalne media.
Pamiętajcie! Jeśli wybory przebiegły poprawnie i nie macie żadnych uwag, to świetnie. Koniecznie o tym napiszcie! To znaczy, że proces demokratycznych wyborów działa dobrze!
Jeżeli będziecie mieli uwagi co do przebiegu wyborów możecie złożyć protest wyborczy.
Więcej informacji znajdziecie w naszych publikacjach:
– Poradnik dla obserwatorów społecznych [PDF],
– Poradnik kandydatki i kandydata [PDF]
oraz na stronie www.obserwujemywybory.pl.