Etap I
Budżet partycypacyjny w Porto Alegre oraz w wielu innych miastach na całym świecie rozpoczyna się wczesną wiosną od spotkań z mieszkańcami. Podczas tych spotkań przedstawiciele władz prezentują mieszkańcom informacje na temat wykonania budżetu w poprzednim roku, w tym informacje o zrealizowanych przedsięwzięciach w ramach budżetu partycypacyjnego w danej dzielnicy (osiedlu). W trakcie tych spotkań mieszkańcy mogą się również dowiedzieć o zasadach obowiązujących w ramach budżetu obywatelskiego w danym roku, harmonogramie zaplanowanych działań w całym procesie oraz puli środków przeznaczonych do dyspozycji mieszkańców w danym roku.
Spotkania takie mają wymiary kontrolny, edukacyjny oraz ewaluacyjny.
Przede wszystkim władze sprawozdają się mieszkańcom z wykonanego budżetu miasta, dzięki czemu mieszkańcy mogę się dowiedzieć o stanie finansów publicznych oraz zadawać pytania odnośnie sytuacji finansowej miasta. Mieszkańcy mogą się dowiedzieć o kosztach oraz sposobach realizacji przedsięwzięć w ramach budżetu partycypacyjnego.
Wymiar edukacyjny takich spotkań to przede wszystkim informacje o wykonanym budżecie miasta, stanie zadłużenia, realizacji przedsięwzięć oraz zasadach budżetu partycypacyjnego w danym roku. Dzięki możliwości wysłuchania informacji, zadawania pytań oraz wyrażaniu wątpliwości i krytycznych uwag uczestnicy spotkań zwiększają swoją wiedzę na temat budżetu miasta i organizacji finansów gminnych.
W Polsce zgodnie z ustawą o finansach publicznych wójt, burmistrz, prezydent przedkłada do 31 marca radzie gminy oraz regionalnej izbie obrachunkowej sprawozdanie z wykonania budżetu. Okres od 31 marca do 30 kwietnia jest więc idealnym czasem na zorganizowanie pierwszej rundy spotkań z mieszkańcami aby sprawozdawać się z wykonania budżetu miasta, przedstawić zrealizowane w danej dzielnicy czy osiedlu przedsięwzięcia wraz z ich kosztem oraz omówić tegoroczne zasady i harmonogram budżetu partycypacyjnego. Mieszkańcy podczas tych spotkań powinni dowiedzieć się o zakresie finansowym budżetu partycypacyjnego.
Przygotowując procedury budżetu partycypacyjnego w wielu miastach zapomina się o jednym z najważniejszych etapów tego procesu. Można powiedzieć, że ten etap kończy poprzedni cykl budżetowy i otwiera nowy. Omówienie z mieszkańcami przebiegu i realizacji budżetu w poprzednim roku jest ważnym elementem dialogu, przejrzystości, rozliczności oraz współodpowiedzialności za miasto. Czasem zdarza się, że z pewnych powodów niektóre przedsięwzięcia nie zostaną zrealizowane i władze mają obowiązek wytłumaczyć się mieszkańcom właśnie podczas tej pierwszej rundy budżetu partycypacyjnego. Dzięki takim działaniom zwiększa się potencjał mobilizacyjny uczestnictwa w procesie budżetu partycypacyjnego.
Autor: Dariusz Kraszewski