Pomiń menu

„Aktywność obywatelska – wybory i nie tylko”. Forum Debaty Publicznej „Samorząd terytorialny dla Polski”

Na zaproszenie Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Naukowe Koło Politologów PWSZ im Szymona Szymonowica w Zamościu uczestniczyło w konferencji „Aktywność obywatelska – wybory i nie tylko" zorganizowanej w Warszawie 15 października 2014 roku w Pałacu Prezydenckim w ramach Forum Debaty Publicznej Samorząd Terytorialny dla Polski. Celem debaty z udziałem ekspertów, przedstawicieli nauki, mediów, organizacji samorządowych i pozarządowych, rządu oraz parlamentu było poszukiwanie sposobów i działań, które mogłyby wpłynąć na zwiększenie aktywności obywatelski w środowiskach lokalnych, a także na aktywność wyborczą obywateli podczas zbliżających się wyborów samorządowych.    

DSC08932

Odzyskana 25 lat temu wolność jest zobowiązaniem dla odpowiedzialnego uczestniczenia w życiu publicznym każdego Polaka. Uczestnictwo wyborcze, współpraca między mieszkańcami, przedstawicielami samorządu terytorialnego, przedsiębiorcami i organizacjami lokalnymi stanowi podstawę samorządności i zaangażowania obywatelskiego na rzecz lokalnej wspólnoty – zaznaczył Sekretarz Stanu w Kancelarii Prezydenta RP Olgierd Dziekoński.
W konferencji uczestniczył Prezydent RP Bronisław Komorowski, który podkreślił, że jednym z wyrazów aktywności obywateli jest frekwencja wyborcza. Należy wspierać w Polsce aktywność obywatelską na poziomie samorządowym, centralnym oraz organizacji pozarządowych. Niski poziom tej aktywności jest słabą stroną polskiej demokracji (…). Wiem, że generalnie w Polsce i z jednym, i z drugim mamy problemy. To nie jest największe osiągnięcie 25-lecia polskiej wolności – powiedział Prezydent. W Polsce poziom frekwencji wyborczej jest niższy niż w większości krajów, które przeszły podobną drogę w ramach transformacji ustrojowej lat 90, dlatego – Aktywność obywatelska powinna być wspierana na poziomie samorządowym, centralnym, a także organizacji pozarządowych – dodał. Prezydent wyraził swoje otwarcie na propozycje mające aktywizować polskie społeczeństwo.
Bronisław Komorowski odniósł się również do tematyki budżetów obywatelskich jako formy kształtowania aktywności i kreatywności mieszkańców. Według mnie jest to zjawisko, które pokazuje dobry kierunek myślenia, który powinno się przyjąć – zaznaczył oraz zwrócił uwagę na sukces samorządności zyskującej ogromną akceptację i poparcie społeczne. Zdaniem Prezydenta, chęć współdecydowania mieszkańców o wydatkach wyraźnie sugeruje, że chcą oni ponosić większą odpowiedzialność za samorząd. „Samorządowcy powinni przyjąć do wiadomości, że obywatele chcą więcej (…) i że należy im zaufać” – ocenił.

Podczas Debaty zaproszeni goście dyskutowali m.in. o możliwościach wpływu na świadomość obywatelską i poczucie powinności, odpowiedzialności, swego rodzaju nie tylko prawa ale przede wszystkim obowiązku wobec siebie i innych oraz sposobach zwiększania uczestnictwa obywateli w działaniach samorządu terytorialnego a także powodach, dla których warto wziąć udział w wyborach samorządowych. Jak podkreślił dr Jarosław Flis (UJ) istnieje wiele źródeł zaangażowania ale i zniechęcenia do udziału w wyborach – Wyborcy angażują się mocniej, gdy wyraźnemu liderowi zagraża równie wyraźny konkurent. Tak wyrównana rywalizacja tworzy czytelną alternatywę, która jest zrozumiała dla wyborców i która sprawia, że uznają oni takie wybory za ważne.
Problemem frekwencji zainteresowano się przed referendum akcesyjnym do Unii Europejskiej w 2003 roku. Wtedy to liczne organizacje pozarządowe przeprowadziły kampanię, której celem było zachęcenie do udziału w głosowaniu. W 2007 roku powstała koalicja „Masz głos, Masz wybór” (od kwietnia 2014 roku w jej działaniach uczestniczy Naukowe Koło Politologów PWSZ im. Szymona Szymonowica w Zamościu przystępując w do dwóch zadań: „Budżet obywatelski” a we wrześniu 2014 roku – „Głosuj świadomie”). Wyborcy muszą być przekonani, że uczestniczą w ważnym wydarzeniu, (…), muszą mieć szanse na świadome oddanie głosu;(…); konieczne są długofalowe działania, takie jak akcja Masz głos, Masz Wybór – powiedziała w swoim wystąpieniu Joanna Załuska, Dyrektor Programu „Masz Głos, Masz Wybór” Fundacji im. Stefana Batorego. Działaniom lokalnych uczestników towarzyszyć będzie ogólnopolska kampania w mediach z hasłem: „Każdy powód jest ważny”. Chcemy także odczarować pojęcie polityki – może być dla dobra wspólnoty, ale wymaga zaangażowania i odpowiedzialności od nas wszystkich – i od kandydatów, i od wyborców – zakończyła wypowiedź J. Załuska.
Prof. Paweł Swianiewicz, Doradca Prezydenta RP podkreślił znaczenie uczestnictwa w działalności samorządu terytorialnego. Samorządy wydające około 40% wydatków publicznych odpowiadają za bezpośrednie wykonywanie znacznej części usług publicznych odnoszących się do życia codziennego mieszkańców i odpowiadają za absorpcję dużej części funduszy strukturalnych i funduszu spójności finansowanych ze środków Unii Europejskiej, a w okresie 2014-2020 udział ten ma się jeszcze zwiększyć. W wyborach samorządowych w znacznie mniejszym stopniu głosujemy na ugrupowania polityczne i ich programy, a większym na konkretnych kandydatów – dodał P. Swianiewicz.
Dyskusja podczas debaty przebiegała wielopłaszczyznowo i dotyczyła różnorodnej tematyki dotyczącej wyborów samorządowych. Zwracano m.in. uwagę na niedoskonałość pewnych przepisów lub ich brak, które zawężają krąg osób głosujących np. brak możliwości głosowania przez Internet (być może zwiększyłoby to udział w głosowaniu zarówno ludzi młodych, starszych, chorych czy niepełnosprawnych, a pogoda nie byłyby jednym z istotnych czynników powodujących niską frekwencję). Zbyt późno ogłaszane są listy kandydatów i wyborca nie dysponuje szerszą lub jakąkolwiek wiedzą na temat ich sylwetek, dokonań czy ewentualnych programów/planów działania. Niepoinformowani wyborcy nie idą głosować, niepoinformowani obywatele nie wiedzą czego oczekiwać od radnych. Czy kampania nie powinna być jak rozmowa o pracę? – postawiła pytanie w swoim wystąpieniu Róża Rzeplińska, Prezes Stowarzyszenia 61. Jednocześnie podniesiono sprawę zmiany czasu głosowania podczas niepewnej pogodowo pory roku, z reguły wyraźnie niesprzyjającej przemieszczaniu się oraz możliwości połączenia wszystkich wyborów w jednym terminie. Wiele kontrowersji wywołał problem związany z wymogami, które winien spełniać kandydat i na ile wizerunek kandydata powinien być powszechnie znany wyborcom oraz ilości kadencji, w których może pełnić on swoje funkcje. Jak zauważył Prof. Jerzy Regulski, doradca Prezydenta RP – Dajmy ludziom rządzić swoimi własnymi sumieniami – nie powinno być ważne czy ktoś pełni swoją funkcję jedną czy dziesięć kadencji. Jeżeli robi to dobrze, to mieszkańcy zdecydują o jego losie oraz mając prawo oddadzą głos zgodny ze swoją wolą i oczekiwaniami. W żaden sposób nie należy blokować ich wyborów.
Głosując mamy realny wpływ na to, kto będzie przez najbliższe lata decydował o otaczającej nas rzeczywistości (m.in. wysokości podatków, jakości dróg, komunikacji publicznej, chodnikach, oświetleniu, szpitalach, przychodniach zdrowia, szkołach, pomocy społecznej czy bezpieczeństwie). Tylko oddanie głosu daje moralne prawo do krytyki. Waga każdego głosu jest wyjątkowa i stanowi wyraz aprobaty bądź niezadowolenia. Bierność, obojętność, pozycja tylko i wyłącznie widza odbiera prawo do współdecydowania ale i współtworzenia. Niski udział Polaków w wyborach samorządowych to nie tylko poczucie braku wpływu czy niechęć do kandydatów. Często wynika z braku świadomości lub nieznajomości ewentualnie ograniczonej znajomości swoich uprawnień wynikających z niezbywalnych, konstytucyjnych praw jakie posiada każdy obywatel.
Debata transmitowana była na stronie www.prezydent.pl oraz na oficjalnych profilach Prezydenta RP.
W konferencji uczestniczyła i zrelacjonowała:
Lila Pietrusiewicz