Pełnosprawny wyborca

Kodeks wyborczy z 2011 roku wniósł istotną zmianę: włączył do niego osoby z niepełnosprawnościami i starsze, niesamodzielne, które przed tą zmianą będąc pełnoprawnymi obywatelami nie mogły faktycznie wziąć udziału w głosowaniu. Uprawnienie do korzystania z alternatywnych form głosowania przysługuje tylko wyborcom niepełnosprawnym dysponującym orzeczeniem o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności lub orzeczeniami równorzędnymi.

O zasadach, formie i warunkach głosowania przez osoby niepełnosprawne zarządzonych na 16 listopada br. Wyborów samorządowych opowiada Pani Teresa Renata BODYS – Sędzia Sądu Okręgowego w Zamościu, Komisarz Wyborczy w Zamościu.

Kto może oddać swój głos w wyborach?

Każdy , kto posiada prawo wybierania w wyborach, to jest w dniu wyborów kończy 18 lat, stale zamieszkuje na terenie działania danej rady i jest wpisany w gminie do rejestru wyborców. Wybierać więc możemy tylko radnych tej rady gminy, powiatu lub województwa, gdzie stale zamieszkujemy i gdzie wpisani jesteśmy do rejestru wyborców.

Na jakich zasadach mogą brać udział w wyborach wyborcy niepełnosprawni?

Na takich samych jak pozostali wyborcy, a ponadto:
– mogą głosować korespondencyjnie
– mogą głosować przez pełnomocnika
– mogą głosować w obwodzie dostosowanym do potrzeb wyborców niepełnosprawnych
– mogą glosować przy pomocy nakładek na kartę do głosowania sporządzonych w alfabecie Braille’a
– mogą korzystać w trakcie głosowania z pomocy innych osób ( za wyjątkiem członków komisji i mężów zaufania)

Jakie informacje może uzyskać niepełnosprawny wyborca wpisany do rejestru wyborców w danej gminie?

Wyborca niepełnosprawny wpisany do rejestru wyborców w danej gminie ma prawo do uzyskiwania informacji o właściwym dla siebie okręgu wyborczym i obwodzie głosowania, lokalach obwodowych komisji wyborczych znajdujących się najbliżej jego miejsca zamieszkania, warunkach dopisania do spisu wyborców w obwodzie głosowania przystosowanym dla osób niepełnosprawnych oraz terminie wyborów, godzinach głosowania, formach głosowania i zarejestrowanych kandydatach
Informacje przekazuje wójt lub upoważniony przez niego pracownik urzędu gminy w godzinach pracy urzędu, telefonicznie, w drukowanych materiałach informacyjnych przesyłanych na wniosek wyborcy, także w formie elektronicznej. Informacje dla wyborców niepełnosprawnych dostępne są także w Biuletynie Informacji Publicznej urzędu.

Czy zarejestrowano osoby, które chcą korzystać z głosowania korespondencyjnego? Kto może z tego prawa skorzystać?

Tak. Z tej formy głosowania zamierza skorzystać jedna osoba w gminie Werbkowice. Jak widać glosowanie korespondencyjne nie cieszy się zainteresowaniem wyborców.

Glosować korespondencyjnie w wyborach samorządowych może wyborca niepełnosprawny o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 1997r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, to jest wyborca posiadający orzeczenie o tym stopniu niepełnosprawności a także orzeczenie o całkowitej niezdolności do pracy, niezdolności do samodzielnej egzystencji, o zaliczeniu do I lub II grupy inwalidów a także osoby z orzeczoną niezdolnością do pracy w gospodarstwie rolnym, którym przysługuje zasiłek pielęgnacyjny.
Należy pamiętać, iż głosowanie korespondencyjne jest wyłączone w przypadku głosowania w obwodach głosowania utworzonych w zakładach opieki zdrowotnej, domach pomocy społecznej oraz w zakładach karnych i aresztach śledczych oraz w przypadku udzielenia przez wyborcę niepełnosprawnego pełnomocnictwa do głosowania.

Jaką rolę pełni pełnomocnik osoby niepełnosprawnej?

Pełnomocnik głosuje w imieniu wyborcy, zastępując wyborcę w czynnościach związanych z głosowaniem w lokalu wyborczym. Wyborca nie musi więc przychodzić osobiście do lokalu wyborczego.

W wyborach samorządowych pełnomocnikiem może być tylko osoba wpisana do rejestru wyborców w tej samej gminie, co udzielający pełnomocnictwa. Pełnomocnictwo można przyjąć co do zasady tylko od jednej osoby. Pełnomocnictwo do głosowania można przyjąć od dwóch osób, jeżeli co najmniej jedną z nich jest wstępny, zstępny, małżonek, brat, siostra lub osoba pozostająca w stosunku przysposobienia, opieki lub kurateli w stosunku do pełnomocnika. Pełnomocnikiem nie może być osoba wchodząca w skład komisji obwodowej właściwej dla obwodu głosowania osoby udzielającej pełnomocnictwa do głosowania, a także mężowie zaufania i kandydaci w danych wyborach.

Warto pamiętać, że prawo do głosowania przez pełnomocnika mają nie tylko osoby z orzeczoną niepełnosprawnością, ale także osoby, które ukończyły 75 rok życia.

Przed tegorocznym wyborami samorządowymi ukazał się informator wyborczy przeznaczony dla osób niepełnosprawnych oraz Informacja o uprawnieniach wyborców niepełnosprawnych wydana także w alfabecie braille’a. Czy Krajowe Biuro Wyborcze Delegatura w Zamościu ma wiedzę jak dużo jest osób z niepełnosprawnościami w Zamościu, gminie oraz powiecie?

Dysponujemy ogólnymi szacunkowymi danymi o wyborcach niepełnosprawnych uzyskiwanymi z opracowywanych przez powiaty, ogólnodostępnych „Programów działań na rzecz osób niepełnosprawnych”. Przepisy wyborcze nie zobowiązują organów wyborczych do prowadzenia takich statystyk.
Zwrócić trzeba uwagę, iż z punktu widzenia organizacji wyborów ważne są przede wszystkim statystyki dotyczące osób z orzeczonym znacznym i umiarkowanym stopniem niepełnosprawności., a dane w tym zakresie zmieniają się. Warto wspomnieć, iż nie wszystkie osoby z niepełnosprawnością mogą w pełni korzystać z ułatwień przewidzianych w Kodeksie wyborczym. Na przykład uprawnienie do korzystania z alternatywnych form głosowania przysługuje tylko wyborcom niepełnosprawnym dysponującym orzeczeniem o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności lub orzeczeniami równorzędnymi.
Czy lokale wyborcze są przygotowane technicznie na głosowanie osób z różnymi dysfunkcjami?

Zgodnie z przepisami Kodeksu wyborczego docelowo w gminach połowa lokali wyborczych ma być dostosowana do potrzeb wyborców niepełnosprawnych. Aktualnie 1/5 lokali ma spełniać wymagania określone w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 29 lipca 2011r. w sprawie lokali obwodowych komisji wyborczych dostosowanych do potrzeb wyborców niepełnosprawnych. Według informacji z gmin utworzono odpowiednią liczbę takich lokali.

Zgodnie z przepisami rozporządzenia lokal powinien znajdować się na parterze budynku bez barier architektonicznych albo wyposażony w podjazdy lub inne urządzenia umożliwiające samodzielne dotarcie do niego wyborcom niepełnosprawnym, krawędzie stopni schodów znajdujących się w lokalu oraz prowadzących do lokalu powinny wyróżniać się kolorem kontrastującym z kolorem posadzki, lokal powinien umożliwiać dogodne warunki ruchu wyborcom niepełnosprawnym, np. posadzki powinny mieć nawierzchnię o właściwościach przeciwpoślizgowych, progi odpowiednią wysokość a drzwi szerokość, zaś urna wyborcza powinna mieć nie więcej niż 1 m wysokości. Ponadto wszystkie obwieszczenia i informacje wyborcze powinny być umieszczone na wysokości umożliwiającej wyborcy niepełnosprawnemu zapoznanie się z ich treścią.

Jak widać rozporządzenie określa szczegółowe wymogi techniczne lokalu i niestety nie zawsze istnieje możliwość, aby wszystkie te warunki zostały jednocześnie spełnione.

Ilu wybrano członków komisji wyborczych i czy mieli możliwość zapoznania się z zasadami głosowania przez osoby niepełnosprawne?

Na terenie działania Komisarza Wyborczego w Zamościu powołano łącznie 455 obwodowych komisji wyborczych, w skład których weszło 4045 członków. Aktualnie po złożonych rezygnacjach mamy 4040 członków komisji. Komisje wyborcze zostały przeszkolone (w niektórych gminach szkolenia dopiero się odbędą) w zakresie przeprowadzania głosowania, w tym głosowania przez osoby niepełnosprawne.

Jak dużo wyborców zgłosiło chęć głosowania korespondencyjnego lub przez pełnomocnika?

Z glosowania korespondencyjnego zamierza skorzystać jedna osoba w gminie Werbkowice.

Składanie wniosków w sprawie sporządzenia aktu pełnomocnictwa trwa do dnia 7 listopada 2014r., tak więc ostateczne dane będą znane dopiero w tygodniu poprzedzającym głosowanie.

Osoby niewidome mają możliwość korzystania z nakładek na kartę do głosowania sporządzonych w alfabecie Braille’a. Czy zostały w jakiś sposób o tym powiadomione?

Informacje o uprawnieniach osób niepełnosprawnych znajdują się na stronie internetowej Państwowej Komisji Wyborczej oraz w spotach przygotowanych na zlecenie PKW, emitowanych w radiu i telewizji

Jak można głosować w wyborach będąc w szpitalu?

Osoby przebywające w szpitalu do dnia głosowania objęte zostaną spisem wyborców i będą mogły tam zagłosować. Osoby, które przybędą do szpitala po sporządzeniu spisu mogą zostać dopisane do spisu przez obwodowa komisję wyborczą w dniu głosowania. Możliwość głosowania w szpitalu uzależniona jest od posiadania praw wyborczych w wyborach do danej rady. Głosować w szpitalu może wiec osoba posiadająca prawo wybierania co najmniej w wyborach do sejmiku województwa.

Czy wyborcy niepełnosprawnemu może pomagać inna osoba w lokalu wyborczym?

Tak. Stanowi o tym wprost przepis art. 53 Kodeksu wyborczego. Zgodnie z tym przepisem wyborcy niepełnosprawnemu, na jego prośbę, może pomagać inna osoba, z wyłączeniem członków komisji wyborczych i mężów zaufania. Pomoc oczywiście nie dotyczy wyboru kandydata i postawienia znaku „x” świadczącego o wyborze konkretnej osoby.

Pogoda uważana jest za ważny czynnik wpływający na frekwencję wyborczą. Czy gminy zgłosiły chęć zorganizowania transportu do lokali wyborczych osób niepełnosprawnych a także innych pozostałych wyborców, którzy niejednokrotnie mają problem z dotarciem na głosowanie?

Przynajmniej na razie zapowiada się dobra pogoda w dniu głosowania.

Istnieje możliwość zorganizowania transportu osób niepełnosprawnych do lokali wyborczych i taką gminy każdorazowo na wniosek wyborcy starają się zapewnić. Gminy jednak ostrożnie podchodzą do tego tematu, gdyż zorganizowanie transportu może być interpretowane, przez kontrkandydatów wójta, jako element prowadzonej kampanii wyborczej.

Gdzie można jeszcze uzyskać informacje dotyczące tegorocznych wyborów samorządowych?

Informacje udostępniane są na stronach internetowych Państwowej Komisji Wyborczej www.pkw.gov.pl oraz komisarzy wyborczych a także w prasie, radiu i telewizji. PKW uruchomiła specjalny serwis informacyjny http://info.pkw.gov.pl dotyczący wyborów samorządowych. W serwisie dostępny jest m. in. spot informujący o uprawnieniach osób niepełnosprawnych. Na stronach PKW udostępniona jest wizualizacja wyborów zawierająca dane liczbowe dotyczące przeprowadzanych wyborów. W działalność promującą wybory zaangażowane są również różnego rodzaju organizacje i stowarzyszenia. Ponadto każdy zainteresowany może telefonicznie uzyskać informacje o wyborach od urzędników wyborczych w gminach lub – na przykład – dzwoniąc do Delegatury Krajowego Biura Wyborczego w Zamościu.

Oprac. Lila Pietrusiewicz
Rzecznik Dostępnych Wyborów
Projekt FIRR „Pełnosprawny wyborca”
Fot. Gazeta Akademicka Skafander