Historia sukcesu: Miejska Biblioteka Publiczna w Jaworze rozdaje ankiety, zadaje pytania, zbiera pomysły
Przystępując do akcji Masz Głos, Masz Wybór i wybierając działanie Lepsze instytucje, zespół biblioteki postawił sobie za cel przeprowadzenie oceny działalności biblioteki, po to, aby w kolejnym kroku lepiej dopasować jej ofertę i sposób funkcjonowania do potrzeb mieszkańców.
200 metrów od rynku, obok sklepu spożywczego, stoi dwupiętrowy budynek. Pokryty jest tynkiem w morelowym kolorze, od frontu stoją trzy iglaki. Do budynku wchodzi się przez przeszklone drzwi. I zasadniczo tyle tym budynku wiadomo, bo niewiele osób było kiedykolwiek w środku. Czy straszy tam smok? Czy może nie działa kanalizacja i brzydko pachnie? A może żeby wejść trzeba przedrzeć się przez laserową kurtynę rodem z filmu science-fiction? Nie. Po prostu zwykle nie dzieje się tam nic ciekawego. A gdy dzieje się cokolwiek, to wtedy, gdy młodsi są w szkole, a dorośli w pracy. O wydarzeniach nie ma się skąd dowiedzieć. Na dodatek za uczestnictwo w wydarzeniach zwykle trzeba zapłacić, co dla niektórych mieszkańców stanowi odpowiednik laserowej kurtyny.
O jakim budynku mowa? O domu kultury. Nie wszystkie oczywiście właśnie tak działają, ale część z nich wymaga zmiany. W 2015/2016 roku w ramach ścieżki „Lepsze instytucje” uczestnicy akcji Masz Głos zajmowali się zmienianiem instytucji (domów kultury, urzędów, bibliotek), tak, aby otwierały się na głos osób zainteresowanych korzystaniem z ich oferty, dostosowywały się do ich potrzeb. Uczestnicy akcji przyglądali się funkcjonowaniu wybranej instytucji i wspólnie z jej pracownikami i innymi mieszkańcami wypracowywali propozycje zmian.
Jedną z instytucji, która z sukcesem poprawiła wówczas swoją działalność, była Miejska Biblioteka Publiczna w Jaworze. Biblioteka ta jest nie tylko miejscem wypożyczania książek. Prowadzi miedzy innymi dwa Dyskusyjne Kluby Książki, Uniwersytet Trzeciego Wieku oraz zajęcia z matematyki i ekonomii, w tym roku przyłączyła się do akcji Legalna Kultura, realizuje projekt edukacji ekologicznej „EkoPaka – zamykamy obieg surowców” i projekt „Dwaj Panowie B i Pani F”, wprowadzający dzieci w świat poezji. Stara się także korzystać z nowoczesnych narzędzi – prowadzi czytelnie internetowe, wypożycza e-booki, oferuje zajęcia dla dzieci przy konsoli do gier. Otwiera się na te osoby, które mogą mieć do niej utrudniony dostęp, jak na przykład osoby starsze czy z niepełnosprawnościami – umożliwia wypożyczanie książek przez telefon, wprowadza w swoich filiach odpowiednie rozwiązania architektoniczne, posiada ofertę książek mówionych dla osób niewidomych i słabo widzących, a także urządzenie do ich odtwarzania. Współpracuje z innymi miejskimi instytucjami kultury, ze szkołami oraz z lokalnymi organizacjami i stowarzyszeniami, pozyskuje też na swoje działania granty od instytucji publicznych, firm i innych organizacji pozarządowych.
Biblioteka w Jaworze daleko odbiega od wizji instytucji zarysowanej na początku, jest aktywna, podejmuje własne inicjatywy. Aby jeszcze bardziej ulepszyć jej działanie i nawiązać komunikację między Biblioteką a mieszkańcami dyrektor Małgorzata Kosińska i pracowniczka biblioteki Kalina Korzonkowska-Skowron wraz z całym zespołem biblioteki, postanowiły przyłączyć się do działania „Lepsze instytucje” w ramach akcji Masz Głos, Masz Wybór, o której dowidziały się z internetu. W kwietniu pani Kalina reprezentując całą bibliotekę wzięła udział w szkoleniu inaugurującym akcję, na którym nauczyła się między innymi, jak rozmawiać z mieszkańcami i jak rozpoznawać ich potrzeby.
Po szkoleniu zespół biblioteki rozpoczął działanie. Na początku maja, w trakcie miejskiego festiwalu i w ramach Tygodnia Bibliotek, pani Kalina rozdała mieszkańcom ankiety, które pomogły jej określić te obszary w działalności biblioteki (pracownicy, księgozbiór, promocja działań, oferta kulturalna), które w danej grupie wiekowej uznawane są za problemowe. W organizację badania ankietowego zaangażowało się stowarzyszenie „Dla mieszkańców Jawora”, które zainteresowało się akcją Masz Głos, Masz Wybór na tyle, że obecnie samodzielnie organizuje akcje informacyjne dla mieszkańców opierając się na materiałach akcji.
Choć wyniki badań okazały się dla biblioteki korzystne – badani pozytywnie ocenili każdy z badanych obszarów (szczegółowy opis wyników ankiety znajduje się tutaj), zespół biblioteki nie spoczął na laurach i już w czerwcu rozpoczął się kolejny etap działań – zebranie od mieszkańców ich własnych pomysłów na ulepszenie biblioteki. Aby ich do tego inspirować biblioteka posługuje się między innymi metodami ścianki z pytaniami i pytań na sznurku – w trakcie odbywających się w bibliotece wydarzeń mieszkańcy mogą wypisywać swoje pomysły na kolorowych kartkach, które następnie przypinają pinezkami na specjalnie wystawionej ściance lub wieszają na klamerkach od bielizny na rozciągniętym sznurku. Ten etap badania potrzeb, nazwany Akademią pomysłów, trwał do końca sierpnia.
We wrześniu akcja zbierania informacji o potrzebach weszła do szkół, gdzie na korytarz również stanęły ścianki pomysłów. Wiedzę zdobytą na etapie badania potrzeb mieszkańcy wykorzystali na warsztatach przyszłościowych, w trakcie których uczestnicy i uczestniczki szerzej wypowiedzieli swoje opinie, po czym wspólnie zastanawiali się nad działaniami, które należy podjąć, aby odpowiedzieć na zgłoszone potrzeby. Warsztaty odbyły się w październiku i listopadzie przy wsparciu współpracujących z nami ekspertek z Pracowni Innowacji Społecznych Stocznia. Wzięło w nich udział 16 osób, w tym przedstawiciele szkół, rady miasta, starostwa powiatowego, stowarzyszeń, młodzieży z jaworskich szkół oraz aktywni czytelnicy biblioteki. Diagnoza i warsztaty zaowocowały sformułowaniem planu działań na 2016 rok, obejmującego w dużej mierze nowe formy promocji działań biblioteki – to ją bowiem uznano za najsłabszą stronę instytucji.
Podsumowując swój rok w akcji zespół biblioteki pozytywnie ocenia dobrą współpracę z radnymi miejskimi i ze starostwem powiatowym, zwłaszcza w porównaniu z wykazującymi brak zainteresowania władzami gminy. Pomimo prób nie została nawiązana współpraca z urzędem miejskim, co zespół biblioteki ocenia jako najtrudniejszy element akcji. Bardzo cenne jest to, że na wszystkich etapach Biblioteka dążyła do rozpoznania opinii różnych grup mieszkańców – młodszych i starszych, tych, którzy korzystają z jej oferty, i tych, którzy ją omijają. Obok konsultacji z członkiniami Uniwersytetu Trzeciego Wieku, nawiąże kontakt z młodzieżą, wśród której czytelnictwo jest zdecydowanie niższe. Jak mówi Kalina Korzonkowska-Skowron: „chodzi też o dotarcie do osób, które z biblioteki nie korzystają, żeby się dowiedzieć dlaczego. Wachlarz działań jest szeroki, chcemy go ukierunkować, aby odpowiadał konkretnym oczekiwaniom mieszkańców w różnych grupach wiekowych. To nam pozwoli określić, gdzie dana grupa widzi problem” (cyt. za portalem e-legnickie.pl).
Odpowiada: Kalina Korzonkowska-Skowron, tegoroczna uczestniczka akcji Masz Głos, Masz Wybór, z Miejskiej Biblioteki Publicznej w Jaworze
1. Co najbardziej lubi Pani w swoim miejscu zamieszkania?
W Jaworze lubię to, że jest ostoją, że to nie jest duże miasto. Osoby, które tu mieszkają, cieszą się spokojem. A jednocześnie dużo się tu dzieje, nie dajemy się zaszufladkować w małomiasteczkowość. To jest miejsce z którym jestem związana.
2. Jak Pani sądzi, co jest potrzebne, by ludziom w pani miejscowości, żyło się lepiej?
Jeśli chodzi o działalność kulturalną, to właśnie dostosowania instytucji do potrzeb ludzi. Choć i z tym nie ma powodu do narzekania – jeśli ktoś chce, znajdzie coś dla siebie. A osoby, które nie są zainteresowane, i tak nie skorzystają. Natomiast patrząc ogólniej na pewno problemem jest brak pracy, z tym Jaworzanie borykają się najmocniej.
3. Jaka jest pani ulubiona książka?
Z klasyki najbardziej lubię Małego Księcia Antoine’a Saint-Exupéry’ego (śmiech). I jego kontynuację Powrót Młodego Księcia, napisaną już przez innego autora. A także książkę Delfin. Opowieść o marzycielu Sergio Bambarena. To są te trzy ulubione.