Scenariusz – transport i komunikacja

 Krok 1. Wybierzcie problem

Jeśli dostrzegacie problemy związane z funkcjonowaniem transportu w Waszej gminie/powiecie/mieście, możecie zacząć działać na rzecz ich rozwiązania. Poniżej znajdziecie podpowiedzi, co możecie zrobić w tym obszarze.

Jeżeli takich problemów nie dostrzegacie – to świetnie! Zachęcamy jednak, abyście sprawdzili, jakie rozwiązania transportowe stosowane są tam, gdzie mieszkacie, i zapytali innych mieszkańców i mieszkanki, czy lokalny transport odpowiada ich potrzebom. Może warto coś zmienić na lepsze?

Kiedy już zainteresujecie się tematem transportu w Waszej gminie lub powiecie, powinniście przede wszystkim zastanowić się, jakie zagadnienia najbardziej Was interesują. Przykładowo:

• Czy w Waszej gminie istnieją standardy dotyczące budowy infrastruktury transportowej?
• Czy przestrzeń w gminie/mieście jest przystosowana dla różnych środków transportu (takich jak np. rowery, piesi, samochody) oraz osób niepełnosprawnych?
• Jak wygląda sieć połączeń autobusowych i mapa przystanków? Czy mieszkańcy i mieszkanki są z niej zadowoleni?
• Czy Wasza gmina wspiera finansowo transport zbiorowy? Jak to robi? Czy macie pomysł jak może robić to lepiej?
• Czy organizowane są działania promujące transport zbiorowy lub ekologiczny transport samochodowy?
• Czy gmina lub powiat posiadają Plan zrównoważonego rozwoju transportu publicznego?
• Czy wśród mieszkańców i mieszkanek prowadzone były badania określające skalę ich potrzeb przewozowych?
• Czy w Waszej gminie są miejscowości bez dostępu do transportu publicznego?
• Czy na każdym przystanku znajduje się rozkład jazdy wszystkich przewoźników?

Odpowiedzi na te pytania możecie znaleźć w ogólnodostępnych dokumentach, takich jak:

• Strategia rozwoju gminy,
• Plan gospodarki niskoemisyjnej,
• Plan rozwoju dróg lokalnych,
• Polityka transportowa gminy,
• Program Rewitalizacji,
• Budżet gminy / Wieloletni Plan Finansowy.

Przegląd lokalnych dokumentów pomoże Wam zorientować się, jak wygląda polityka transportowa Waszej gminy.

Zapoznajcie się z podstawowymi aktami prawnymi dotyczącymi transportu i komunikacji. Dzięki temu dowiecie się, czego możecie wymagać od poszczególnych organów lokalnych władz. Dokumenty te to przede wszystkim:

• Ustawa o samorządzie gminnym,
• Ustawa o samorządzie powiatowym,
• Ustawa o samorządzie wojewódzkim,
• Ustawa o drogach lokalnych,
• Ustawa o publicznym transporcie zbiorowym,
• Ustawa o transporcie.

Krok 2. Zbierzcie informacje

Kolejny etap to zebranie informacji, z jakimi problemami związanymi z transportem mierzą się inni mieszkańcy i mieszkanki oraz jakie mają pomysły na rozwiązanie tych problemów. Możecie dokonać diagnozy problemów i potrzeb w różnych wymiarach funkcjonowania gminy/powiatu przeprowadzając np.:

• diagnozę wykluczenia komunikacyjnego wśród seniorów i innych grup społecznych;
• diagnozę wydatków budżetowych na transport (na jakie działania gmina wydatkuje środki finansowe, jakie kwoty przeznacza na ten cel?);
• diagnozę dokumentów strategicznych w zakresie transportu (czy gmina posiada takie dokumenty, czy realizuje ich zapisy, czy są one aktualizowane, czy były poprzedzone diagnozą społeczną?).

WARTO PAMIĘTAĆ O TYM, ŻE: w gminach najczęściej nie realizuje się działań mających na celu poznanie potrzeb transportowych mieszkańców. Bardzo często nie wiadomo, czy w gminie mieszkają osoby, które mają problem z dotarciem do lekarza, apteki bądź urzędu. Możecie przyjrzeć się tej kwestii, a dzięki swoim działaniom sprawić, że osoby wykluczone otrzymają głos!

Krok 3. Podejmijcie działania

Przykładowe działania to:

• Zorganizowanie debaty publicznej. Tematem spotkań może być :

– polityka transportowa gminy,

– standardy transportowe (np. budowa ścieżek, dróg, chodników),

– wykluczenie transportowe, nierównomierny dostęp do transportu.

• Promowanie rozwiązań związanych z infrastrukturą transportową lub organizacją transportu. Mogą to być działania związane z budową ścieżek rowerowych, wiat przystankowych, udostępnianiem rozkładów jazdy przewoźników, lokalizacją przystanków autobusowych, lokalizacją i oznaczeniem przejść dla pieszych.
• Uwzględnienie kwestii transportowych w wydatkach funduszu sołeckiego, budżetu obywatelskiego (projekty zgłaszane w ramach tych mechanizmów mogą dotyczyć spraw związanych z transportem).
• Organizacja wspólnych przejazdów, czyli promocja grupowych dojazdów do pracy, szkoły itp.
• Wnioskowanie o dopłaty do komunikacji zbiorowej.
• Podjęcie działań na rzecz poprawy dostępności transport zbiorowego.
• Uatrakcyjnienie wiat przystankowych, np. wspólne malowanie przystanków.

Krok 4. Przygotujcie postulaty

Na podstawie zebranych informacji, wniosków, zgłoszonych potrzeb oraz opinii, wybierzcie te, które są najważniejsze dla mieszkańców i mieszkanek. Następnie opracujecie wybrane informacje i przedstawcie je w postaci postulatu. Koniecznie przygotujcie argumenty uzasadniające potrzebę wdrożenia proponowanych rozwiązań.

Podczas opracowywania postulatów pamiętajcie, że powinny one być:

• konkretne,
• realistyczne,
• bardzo dobrze uzasadnione.

Czego mogą dotyczyć Wasze postulaty? Bardzo wielu działań z obszaru transportu. Mogą to być bardzo konkretne działania, takie jak:

• budowa ścieżki rowerowej,
• budowa chodnika,
• utwardzenia odcinka drogi,
• zainstalowanie lamp oświetleniowych na niebezpiecznym odcinku drogi,
• powstanie nowego przystanku na trasie,
• obsadzenie parkingu drzewami,
• nasadzenia drzew w pasie drogi gminnej.

Czy też bardziej ogólne, takie jak:

• wypracowanie planu budowy i napraw dróg lokalnych,
• zmiany w rozkładach jady autobusów,
• wypracowanie polityki transportowej gminy,
• doprowadzenie do współpracy międzygminnej w obszarze transportu,
• opracowanie diagnozy lokalnych potrzeb transportowych wraz z rekomendacjami, czyli zaleceniami na przyszłość.

Krok 5. Ogłoście postulaty i porozmawiajcie z lokalnymi władzami

Kiedy już uda się Wam sformułować i opracować postulaty, warto ogłosić je publicznie. Jednak zanim to zrobicie, umówcie się na spotkanie z osobami decyzyjnymi w Waszej gminie (np. z wójtem, burmistrzem, prezydentem, przewodniczącym rady), aby przedstawić im propozycje zmian (rozwiązań) i dowiedzieć się, jakie są ich wstępne opinie odnośnie możliwości zrealizowania Waszych propozycji.

UWAGA: To bardzo ważny etap. Jeżeli okaże się, że władze są otwarte i chętne – nie zaistnieje potrzeba podejmowania działań mobilizacyjnych na rzecz postulatów!

Krok 6. Zbudujcie poparcie i stwórzcie koalicję na rzecz realizacji postulatów

Jeżeli  z rozmów z władzami niewiele wyniknie i nie doprowadzą one do realizacji Waszych postulatów, najwyższy czas rozpocząć akcję upowszechniania informacji na temat planowanych zmian oraz zdobywania dla nich poparcia.

Co możecie zrobić?

• Zorganizować debatę lokalną.
• Przygotować pismo w postaci wniosku/petycji, w którym wyjaśnicie Wasz postulat oraz przedstawicie argumenty przemawiające za jego realizacją. Takie pismo warto zabierać na spotkania i prosić Waszych rozmówców o podpisanie go.
• Przeprowadzić rozmowy z kluczowymi osobami w gminie:

– z radnymi; ważne: jeżeli radny lub radna zgodzi się z Waszym postulatem, poproście o podpis pod wnioskiem/petycją;

– z sołtysami;

– z członkami i członkiniami rad osiedli;

– przedstawicielami i przedstawicielkami organizacji społecznych;

– z innymi osobami, które cieszą się szacunkiem w Waszej gminie/mieście.

• Przeprowadzić rozmowy z osobami, których w największym stopniu dotyka ten problem. W trakcie rozmów przedstawiajcie postulaty i zbierajcie podpisy poparcia.
• Przygotować informację medialną i wysłać ją do prasy lokalnej oraz portali internetowych.
• Zebrać podpisy pod petycją, wnioskiem lub inicjatywą uchwałodawczą.

Krok 7. Działajcie na rzecz wprowadzenia zmian

Wprowadzamy zmiany! Myśląc o wprowadzeniu zmiany pamiętajcie, że macie do dyspozycji narzędzia formalne, takie jak:

• Wniosek do władz,
• Petycja,
• Skarga,
• Inicjatywa uchwałodawcza,
• Inicjatywa lokalna,
• Wniosek do budżetu gminy,
• Wniosek do funduszu sołeckiego,
• Budżet obywatelski,
• Wniosek o przeprowadzenie konsultacji społecznych.

Oprócz narzędzi formalnych można przygotować działania, które pomogą wpłynąć na radę gminy i wójta/burmistrza/prezydenta). Przykładowym działaniem może być  branie udziału w posiedzeniach rady i jej komisji.

Warto w tym miejscu pamiętać o tym, że aby takie działanie było skuteczne, powinniście się do niego bardzo dobrze przygotować:

• przychodzić w grupie kilku, kilkunastu osób;
• przychodzić systematycznie na sesje i komisje następujące po sobie;
• ustalić, kto i co będzie chciał powiedzieć podczas posiedzeń;
• oklaskiwać wypowiedzi swoich reprezentantów.

Wasze postulaty składane drogą formalną powinny być upublicznione i nagłośnione. Wykorzystajcie formę listu otwartego umieszczonego w mediach lokalnych oraz w mediach społecznościowych.