Wspólna przestrzeń 2012

Przestrzeń wokół ciebie nie musi być brzydka. Razem z sąsiadami możesz ją zmienić – wystarczy, że weźmiesz sprawy w swoje ręce.

Twoim zadaniem jest wpracowanie wspólnie z mieszkańcami propozycji zmian w przestrzeni twojej miejscowości.

Zadanie „Wspólna przestrzeń” to wersja „w pigułce” innowacyjnego projektu – „Partycypator Toruński” realizowanego w 2010 r. w Toruniu przez Pracownię Zrównoważonego Rozwoju. Partycypator był  jednym z pierwszych projektów w Polsce, który aktywnie włączył  mieszkańców w proces kreowania przestrzeni publicznej (zaniedbany teren zielony położony na skraju dwóch największych toruńskich osiedli).

Społeczni projektanci we współpracy z miejskimi urzędnikami przygotowali koncepcję zagospodarowania Parku, który w przyszłości będą użytkować.  Już w roku 2011 r.  zostały wprowadzone pierwsze zmiany, o które postulowali mieszkańcy – uporządkowano teren, poprzycinano gałęzie, ustawiono ławki, kosze na śmieci oraz  wyrównano powierzchnię ścieżek. Na rok  2012 i 2013  r. planowane są kolejne działania będące odpowiedzią na potrzeby mieszkańców np. siłownia dla dorosłych na świeżym powietrzu.

Partycypator cieszył się ogromną popularnością mieszkańców, spotkał się również z pozytywnym przyjęciem ze strony urzędników i  bardzo dużym zainteresowaniem mediów.

Media o partycypatorze

Partycypator naprawdę działa, wystarczy podjąć wyzwanie i zacznie  zmieniać przestrzeń również w Twojej miejscowości.

Zaniedbane place, przestrzenie między domami i blokami, klepiska i chaszcze zamiast parku czy skweru – każdy zna dziesiątki takich nieprzyjaznych miejsc, na widok których chce się odwrócić wzrok. Po cichu liczymy, że lokalne władze kiedyś się nimi zajmą – lata mijają, a „kiedyś” nie następuje. Dlaczego nie wziąć spraw w swoje ręce i samemu nie zmienić otoczenia, w którym żyjemy?

Zadanie skierowane jest do organizacji, grup sąsiedzkich, nieformalnych grup lokalnych w miasteczkach i wsiach, a także w dzielnicach czy na osiedlach wielkich miast. Dobrze, gdyby byli wśród nich przedstawiciele różnych grup wiekowych: dzieci, młodzież, osoby starsze. Oprócz lokalnej społeczności do realizacji zadania trzeba zaangażować przedstawicieli władz lokalnych (wójta, burmistrza, prezydenta, radnych, urzędników gminy i ratusza, zwłaszcza z wydziałów architektury, gospodarki przestrzennej, zieleni, gospodarki komunalnej).

Prześledźmy realizację zadania krok po kroku:

1.      Wybierz przestrzeń w swojej miejscowości, dzielnicy, czy osiedlu, którą chcesz ulepszyć. Najlepiej taką, z której będzie mogło korzystać wielu mieszkańców np. zaniedbany plac, niezagospodarowany teren, zapuszczony skwer lub inny teren zielony.

2.      Sprawdź, kto jest właścicielem terenu, który wybrałeś/wybrałaś. Taką informację dostaniesz w urzędzie gminy lub miasta. Jeżeli właścicielem jest gmina, sprawdź, jaką funkcję miejscy lub gminni planiści przeznaczyli dla tego terenu w planie zagospodarowania przestrzennego (jeśli jest uchwalony) lub studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania. Może się zdarzyć, że wybrany teren przeznaczona jest pod budowę drogi, domów czy budynków usługowych. Wtedy, niestety, trzeba pomyśleć o innym miejscu.

3.      Zaproś do współpracy grupę osób, która pomoże w realizacji zadania. Warto od razu podzielić się funkcjami – wybrać osoby odpowiedzialne za promocję, organizację spotkania, osobę prowadzącą spotkania z mieszkańcami i władzą lokalną oraz koordynatora czuwającego nad całością działań.

4.      Spotkaj się z właścicielem terenu, czyli wójtem, burmistrzem lub prezydentem – poinformuj o pomyśle, przekonaj do współpracy. Postaraj się zainteresować waszym przedsięwzięciem lokalnych radnych.

O tym, z kim i o czym rozmawiać, jak powinno wyglądać takie spotkanie, dowiecie się z przewodnika – materiały dodatkowe, rozdział: Z kim rozmawiać w naszej gminie.

5.      Zainteresuj pomysłem mieszkańców. W miejscu, które chcecie zmienić, warto zorganizować małe wydarzenie: piknik, koncert, happening, wspólne sprzątanie. Zainteresuj media. Może właściciele sklepów zgodzą się na powieszenie plakatów? Wykorzystaj internet – może warto założyć bezpłatnego bloga?

6.      Czas na pierwsze otwarte spotkanie z mieszkańcami i lokalną władzą. Jego celem jest zebranie opinii mieszkańców – jakich zmian oczekują w wybranym miejscu. Jeśli nastawienie samorządowców jest pozytywne, może uda się zorganizować spotkanie w Urzędzie Gminy/Miasta. W sytuacji, gdy lokalni włodarze niechętnie lub obojętnie patrzą na pomysł, zorganizujcie spotkanie samodzielnie, jest jednak ważne, aby w spotkaniu uczestniczyli przedstawiciele władz. Pamiętajcie też, aby zaprosić jak najbardziej różnorodną grupę mieszkańców, a także media.

Wybierzcie starannie termin spotkania (upewnijcie się czy nie ma w tym czasie konkurencyjnej „imprezy”, czy godzina jest odpowiednia dla grup mieszkańców, na których obecności szczególnie wam zależy). W zależności od liczby osób spotkanie może trwać od 2 do 4 godzin. Wybierzcie moderatora spotkania i osoby prowadzące dyskusję w grupach (jeśli przyjdzie dużo mieszkańców).

Więcej informacji, jak wybrać miejsce spotkania, przygotować promocję, budżet, zespół znajdziecie w przewodniku w rozdziale Organizujemy społeczne spotkanie.

Po przywitaniu gości, przedstawieniu celu, planu spotkania i roli uczestników zaprezentujcie przestrzeń (zdjęcia, krótki opis), którą wspólnie chcecie zmienić. Poproście, by uczestnicy spotkania wpisali się na listę obecności i zostawili do siebie kontakt (e-mail, telefon komórkowy) – wtedy łatwo będzie przekazywać im informacje (smsem lub e-mailem).

Kolejnym i kluczowym momentem spotkania jest dyskusja z udziałem mieszkańców. Taką dyskusję dobrze jest poprowadzić w zespołach – kilku lub kilkunastoosobowych.

Zespoły w pierwszej kolejności identyfikują użytkowników wybranej przestrzeni np.: młodzież w wieku 12-17 lat, osoby w wieku średnim, seniorzy, rodziny  z dziećmi. Potem określają potrzeby wskazanych grup użytkowników. Przykład – grupa użytkowników: młodzież;  potrzeby – gry rekreacyjno-terenowe, słuchanie muzyki, możliwość spotykania się. A następnie zespoły wyznaczają funkcje wybranej przestrzeni np. – miejsce do gier, do słuchania muzyki, do spotkań. Na koniec należy przedstawić podsumowanie wyników pracy wszystkich grup (takie podsumowania można też zrobić po każdym z etapów pracy zespołów).

Teraz poinformujcie zebranych o dalszych działaniach. Zaproście też zainteresowanych mieszkańców i urzędników do ściślejszej współpracy. Powstanie w ten sposób zespół Partycypatorów Lokalnych, odpowiedzialny za „pilotowanie” dalszych działań (ten zespół możecie też nazwać go inaczej).

Więcej informacji o spotkaniu, metodologii warsztatów, praktyczne wskazówki znajdziecie w przewodniku w rozdziale Prowadzimy spotkanie

7.      Po spotkaniu przygotujcie raport zawierający propozycje dotyczących tego, jak ma wyglądać wybrany teren (kto będzie użytkownikiem, jakie są potrzeby użytkowników, jakie funkcje ma pełnić wybrany teren) i wstępny projekt – szkic zagospodarowania tego terenu (np. mapa z wrysowanymi elementami). Raport powinien być napisany w sposób zwięzły, językiem zrozumiałym dla wszystkich. Zadbajcie, by do raportu dołączyć zdjęcia wybranego przez was miejsca (jak wygląda teraz), mapy, wizualizacje z funkcjami zaproponowanymi przez mieszkańców.  Raport powinien być zamieszczony w dostępnym miejscu (np. na stronie internetowej lub na facebooku) – a informacje o tym, gdzie go można znaleźć należy przekazać uczestnikom spotkania (pamiętajmy o liście obecności), a także władzom.

Uczniowie lokalnej szkoły w ramach zajęć plastycznych mogą przygotować  np. model przestrzenny zagospodarowanego placu, parku, czy zieleńca  na drugie spotkanie.

8.      Po przygotowaniu wstępnej wersji koncepcji zagospodarowania przestrzeni czas na drugie otwarte spotkanie z mieszkańcami i władzą lokalną. Organizuje je zespół Partycypatorów Lokalnych. Prezentują na nim koncepcję przygotowaną przez mieszkańców – ważne, aby wizualizacje były czytelne dla zwykłego mieszkańca. Następnie oddają głos uczestnikom spotkania i spisują ich uwagi.  Podczas spotkania uczestnicy mogą wybrać np. rodzaj ławki, zieleni, oświetlenia, miejsc do siedzenia. Władze prosimy o wypowiedź na temat przewidywanego terminu realizacji przedsięwzięcia.

9.      Po spotkaniu koncepcję zagospodarowania przestrzeni wraz z uwagami przekazujemy władzom lokalnym. Zespół Partycypatorów Lokalnych interesuje się wyznaczeniem terminu realizacji. O decyzji władz informuje mieszkańców.

10.  Jeśli decyzja zostanie podjęta zachęcamy mieszkańców do pomocy w prostych pracach np. przy sadzeniu kwiatów, rozłożeniu trawy, malowaniu. Zespół Partycypatorów Lokalnych przygotowuje uroczyste otwarcie.

Szczegółowe informacje w przewodniku w rozdziale Partycypatorzy Lokalni.